Stephen Kings mythische gunslinger schiet niet met scherp in wat de start moet worden van een groots filmisch universum. In THE DARK TOWER zit helaas niet meer ambitie dan in een doordeweeks superheldenverhaal.
Tien jaar is er aan deze THE DARK TOWER gewerkt, al gebiedt de eerlijkheid natuurlijk te zeggen dat regisseur Nikolaj Arcel (A ROYAL AFFAIR, 2012) en hoofdrolspeler Idris Elba er niet van in het prille begin bij betrokken waren. Maar toch: je zou denken dat het scenaristen en producenten ruim de tijd gaf om na te denken over hoe je meer dan 4.500 bladzijden verfilmd krijgt. Zeeën van tijd. Een bodemloze put aan ideeën. Een grabbelton aan genres, stijlen en invloeden. Uit acht boeken! Gesneden koek voor een multiversum waar Marvel jaloers op zou zijn.
Maar het lijkt er nu al sterk op dat het schrijversteam onder leiding van Akiva Goldsman (A BEAUTIFUL MIND, 2001) en Nikolaj Arcel zelf grotendeels verkeerde keuzes heeft gemaakt – of verzaakt heeft keuzes te maken. Het maakt van THE DARK TOWER een routineuze, inspiratieloze en vooral veilige PG-13 blockbuster zonder scherpe randjes en kantjes. Nergens voel je woestijnzand tussen de tanden. Nergens kruipt het kruitdamp in de neusgaten. In plaats daarvan kijk je naar de zoveelste variant van het superheldenverhaal waarbij held en schurk een robbertje vechten. Op de achtergrond: een invallende Toren, zeshonderd verdiepingen hoog, opgetrokken uit lelijke CGI.
In The Gunslinger, het eerste boek uit 1982, ligt de nadruk op de tocht die Roland, de laatst overgebleven scherpschutter uit de baronie Gilead, onderneemt om Walter Padick doorheen de Mohaine woestijn te achtervolgen. De film verlegt de focus naar de elfjarige Jake Chambers, een jongen die ’s nachts droomt van een andere realiteit, maar eigenlijk de ‘shine’ heeft, een gave die hij onder meer deelt met Danny Torrance uit THE SHINING.
Die insteek is niet verkeerd en geeft de film de kans om het publiek via het bekende het onbekende in te trekken. Dat gebeurt via een deur naar de Midden-Wereld in een spookhuis op Dutch Hill, New York. Jake is dan ook het personage dat we in deze film het best leren kennen. Hij is een typisch King-jongetje: wordt gepest op school, voelt zich uitgesloten, vaderfiguur ontbreekt. Tom Taylor speelt ‘m goed genoeg om niet op de zenuwen te werken, maar door de kijker het verhaal grotendeels door zijn ogen te laten beleven wordt THE DARK TOWER wel meer THE NEVERENDING STORY en HARRY POTTER dan THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY en THE MAGNIFICENT SEVEN: bij momenten op het kinderlijke af.
De nadruk op Jake ontneemt Roland de focus. Hij blijft zwaar onderbelicht. Leer je hem in het eerste boek via lange flashbacks goed kennen, dan voel je in de film weinig sympathie en nauwelijks mededogen. Naar verluidt pompte Sony na desastreuse testscreenings zes miljoen extra in de film om nieuwe scènes op te nemen om Roland wat meer emotionele diepgang te geven. Zo moet een dramatische scène met zijn vader Steven (Dennis Haysbert) hem emotioneel verbinden met Jake, die ook zijn vader verloor ‘to fire and darkness’. Handig, zo’n gemeenschappelijk trauma, maar het doet toch geforceerd aan.
De scherpschutter – nors, zwijgzaam, getroebleerd en gevormd naar het model van Clint Eastwoods Man With No Name uit Sergio Leone’s DOLLARS-trilogie – is haast onherkenbaar. Niet de queeste naar de Donkere Toren is hier zijn drijfveer, maar wraak op de man in het zwart. Odysseus is Nemesis geworden, een verbitterde en pessimistische vechtersbaas die zijn geloof in het Goede verloren is. Dat THE DARK TOWER op verschillende punten van Kings boeken zou afwijken was bekend – technisch gezien is de film een sequel – en daar heb ik ook geen problemen mee, maar Roland is fundamenteel anders – minder moreel ambigu – en dat wringt.
Beter tot uiting komt de figuur van Walter Padick (Matthew McConaughey). Slechteriken hebben het voordeel dat ze lange tijd mysterieus mogen blijven en meestal straffeloos in clichés kunnen spreken (‘You can’t stop what’s coming’). Arcel gunt ons bovendien een inkijkje in Walters schuilplaats en voor King-fans is het wellicht mooi om hem de magische lichtbollen te zien gebruiken om Jake en Roland op te sporen. Maar de film bouwt nauwelijks naar een climax toe. Eerder gaan we holderdebolder van gevechtje naar gevechtje. De eindstrijd, gesitueerd in de Dixie Pig, mist epische proporties.
THE DARK TOWER lijkt een film vol compromissen en wil tegelijk King-fans tevreden stellen en een nieuw publiek aanspreken. Dat eerste gebeurt vooral met kleine details die verder geen rol spelen in het verhaal: we zien Cujo en Christine, Rita Hayworth, Barlow, het Overlook Hotel en Pennywise de clown; of door verwijzingen naar elementen uit het Dark Tower-universum: de Tet-Corporation, Charlie de trein, de Lage Mannen, de Regelaars, de Crimson King, de Brekers, het getal 19. Maar wat kan het niet-ingewijde publiek met zulke zoethoudertjes aanvangen?
Dat wordt vooral gesust door THE DARK TOWER te serveren als een generieke superheldenfilm waarin Goed het opneemt tegen Kwaad. Daarbij hebben de makers naar regisseurs zoals Zack Snyder gekeken: het is wel erg donker in de Midden-Wereld, waardoor een deel van de actie nauwelijks te volgen is. De spaarzame gevechten die Roland en Jake aangaan met verder vage monsters missen elke vorm van originaliteit.
Is THE DARK TOWER een draak van een film? Ik heb deze zomer slechtere blockbusters gezien, zoals GUARDIANS OF THE GALAXY VOL. 2, een film die verzwolg in zelfoverschatting en arrogantie. Vreemd genoeg moet je THE DARK TOWER het omgekeerde aanwrijven: de film is te bescheiden, durft niets, is zelden scherp of eigenzinnig. Slechts af en toe voel je de wind vanuit Midden-Wereld tot in de bioscoopzaal blazen. Het zijn zeldzame momenten waarin de magie door de scheurtjes van het scherm druppelt.
Van THE DARK TOWER kan je enkel genieten door je verwachtingspatroon extreem laag te leggen. Maar voor een boekenreeks die mythische proporties aanneemt en de vergelijking met THE LORD OF THE RINGS zou moeten aankunnen, is dat onvergeeflijk: THE DARK TOWER moét meer ambitie tonen. Het is echter zeer de vraag of een film die zo slecht ontvangen werd (Tomatometer: 16%, Metascore: 34%) en zo weinig geld opbracht (openingsweekend: 19 miljoen dollar) die kans nog wel krijgt. Producer Ron Howard en co. hoeven nochtans niet verder te reiken dan het boekenrek.
Distributeur: Universal. Release NL: 24 augustus, BE: 16 augustus 2017. Copyright: Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd op 24 augustus 2017.
