De verwachtingen na Jordan Peeles enorm succesvolle filmdebuut GET OUT waren hoger gespannen dan een waslijn aan de Euromast. Met opvolger US lost hij ze voor een groot deel in, maar het sociale commentaar loopt de horror dit keer iets te vaak voor de voeten.
De titel van Peeles eersteling GET OUT was een bewuste referentie aan deze sketch van Eddie Murphy. De komiek verbaast zich daarin over de domheid van blanke hoofdpersonen in horrorfilms die het steevast verdommen om horrorhuizen te verlaten, zelfs als de geesten letterlijk ‘Get out’ fluisteren. De ironie was natuurlijk dat hoofdpersoon Chris juist datgene doet in Peeles debuut. Het gezin Wilson in US is eerder van de Eddie Murphy-school: als er opeens vier sinistere schaduwen in de voortuin van hun vakantiehuisje staan, gedragen ze zich ‘zoals het hoort’. De gebelde politie kan er pas over een kwartier zijn, dus wegwezen is het enige alternatief. Maar de vier indringers laten ze niet zonder slag of stoot gaan… en ze komen de Wilsons trouwens wel heel bekend voor. ‘They are US’, fluistert zoontje Jason vol ongeloof.
Het is een dijk van een premisse die Peele ons in het ijzersterke half uur voor de voeten gooit. En het is ook prijzenswaardig dat de filmmaker de lat voor zichzelf een stuk hoger heeft gelegd. US is vele malen ambitieuzer van opzet dan GET OUT, al schiet Peele zich juist daardoor ditmaal een beetje in de voet. Er zijn zoveel touwtjes die hij in handen wil houden, zoveel dingen die hij als dubbele laag in zijn film heeft verwerkt, dat er een hoop extra informatie en uitleg in de scènes zit ‘verstopt’ om daar later de knotsgekke ontknoping mee te verklaren. Vrijwel alles dat je bijvoorbeeld ziet in de creepy proloog is een moddervette hint over wat komen gaat. ‘Letten we even op, mensen? Jullie gaan deze info allemaal nodig hebben later.’
In Schokkend Nieuws #137 die binnenkort uitkomt staat toevallig een fascinerend essay van George Vermij over de Amerikaanse sciencefictionauteur Philip K. Dick, waarin hij uiteenzet hoe de schrijver zijn leven lang was gefascineerd door thema’s als doppelgängers, parallelle universums en de betekenis van het mens-zijn. Het scenario van US onderzoekt deze thema’s ook, maar waar Dick een heel oeuvre de tijd had, wil Peele het in een kleine twee uur film proppen. En dan ook nog eens oversprenkelen met een sociaal commentaar over de behandeling van Afro-Amerikanen in de geschiedenis van de US. Ja, zelfs de filmtitel heeft een dubbele betekenis.
Gelukkig vergeet Peele niet dat hij naast al die geforceerde intellectuele strapatsen ook nog een horrorfilm aan het maken is. Of liever: een horrorkomedie. Meer dan in GET OUT zoekt de regissuer in US veel vaker de lach op, met pater familias Gabe Wilson (Winston Duke) als de voornaamste bron van comic relief. Ook de muzikale grap in een huis waar alles door je stem moeten worden bediend, is niets minder dan briljant. Wat de horror betreft, neigt US ook meer naar SHAUN dan DAWN OF THE DEAD als de Wilsons zich realiseren dat (bloederig) terugvechten de enige manier is om van hun boosaardige dubbelgangers af te komen. Vooral moeder Adelaide (een geweldige Lupita Nyong’o) ontpopt zich al snel tot een efficiënte kloonkiller, maar zij is dan ook de enige van het gezin die meer lijkt te weten over de mysterieuze invasie.
Wie daarvoor komt, heeft gewoon een prima avond met een film waarbij je een tikkie kan griezelen, een hoop kan lachen en of Peele er allemaal iets mee heeft willen zeggen? Het zal wel. Kijkers die wel de diepere lagen willen doorgronden zullen dat na afloop ook met plezier doen bij een biertje in het café en een verplichte tweede of derde keer kijken om alle aanwijzingen, bijbelteksten en flashbacks met een nieuwe blik te interpreteren. Ook al eist US dat we ons ongeloof over de vrij onmogelijke ontknoping al kilometers opzij hebben gezet ten tijde van het potsierlijke eindshot op de tonen van Minnie Ripertons hippieklassieker Les Fleurs.
Distributie: UPI. Bioscooprelease: 21 maart 2019. Copyright: Vincent Hoberg. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 20 maart 2019.
