MAN OF STEEL moet voor Superman doen, wat de DARK KNIGHT-films voor Batman deden: het personage op een duistere, serieuze manier herintroduceren. Regisseur Zack Snyder kreeg met WATCHMEN de kritiek slaafs trouw te zijn gebleven aan het bronmateriaal, maar gaat MAN OF STEEL een heel andere kant op. Zeker is: Snyder houdt niet van Superman.
Nolan produceert en het scenario is van de hand van David S. Goyer, die meeschreef aan zijn Batman-trilogie. ’s Werelds bekendste superheld is nooit op zijn best geweest als driedimensionaal personage. Hij is een symbool voor een ideaal. De ultieme held die altijd het goede zal doen; iemand in wiens wereld je wilt leven, in de wetenschap dat er dankzij hem altijd rechtvaardigheid zal zijn.
Snyder ziet hem echter liever als complexe, getroebleerde figuur. Kal-El (Henry Cavill) wordt als baby van de stervende planeet Krypton naar de aarde geschoten, en besteedt eenmaal hier aardig wat tijd aan somber rondwandelen en zichzelf vragen stellen over zijn plek in onze wereld. Dan arriveert een stel kwaadaardige Kryptonianen, geleid door generaal Zod (Michael Shannon). Hun eis: Kal-El moet zich aan hen overgeven of de mensheid gaat eraan. Voor Kal, op aarde bekend als Clark Kent, zit er niets anders op dan de strijd aan te gaan en zodoende Superman te worden – hoewel het gebruik van die naam vrijwel de hele film vermeden wordt.
De strijd is grimmig, donker en geheel vrij van triomfantelijke superheldenpret. Het is 2013, dus we mogen niet meer genieten van een pretentieloze blockbuster; er moeten morele dilemma’s en moeilijke vragen over identiteit in! En een tot vervelens toe benadrukte Christusmetafoor, want Bijbelse thematiek suggereert diepgang.
Niet dat er iets mis is met een serieuze aanpak van de superheldenmythe. Snyder is er alleen niet goed in: een sombere kop en wat existentiële overwegingen maken nog geen interessant personage. Bovendien is de film onzeker over zijn doelstelling. Waar eerst geprobeerd wordt Superman te ontmantelen, is het uiteindelijk toch de bedoeling dat we unaniem voor hem juichen.
Dat die combinatie niet werkt, wordt het meest duidelijk in de finale van de film, een vechtscène tussen Superman en Zod van driekwartier (gevoelsmatig een uur te lang). Snyder laat de confrontatie plaatsvinden voor een asgrauwe lucht, begeleid door zware, melancholische muziek van Hans Zimmer. De sfeer is drukkend. De twee Kryptonianen smijten elkaar bot en hard door de lucht. Het is de eerste paar keer spectaculair om te zien, maar al snel pijnlijk en saai.
In de chaos wordt heel Metropolis vernietigd. We zien geen slachtoffers vallen, maar we weten dat ze er zijn: begraven onder het puin moeten miljoenen Metropolianen liggen te sterven. In een luchtiger verhaal zouden we dat kunnen negeren met de relativering dat het maar een spektakelfilm is, maar door de bloedserieuze toon van MAN OF STEEL vragen we ons af: waarom doet Superman niet zijn best het gevecht naar een veiliger plek te verplaatsen? Waarom bekommert hij zich niet om de mensen die hij zegt te willen beschermen? Omdat Snyder graag gebouwen kapot ziet gaan, natuurlijk. Alle pretenties ten spijt: hij blijft vooral geïnteresseerd in de esthetiek van explosies.
Tussen al het rondvliegend beton in MAN OF STEEL is geen greintje plezier, humor of creativiteit te bekennen. Het is een koude film, die vooral doet verlangen naar een simpeler tijdperk. Waarin Superman nog gewoon Superman heette, waarin zijn pak nog felgekleurd was in plaats van flets en grauw, en zijn onderbroek nog over zijn maillot zat.
Distributie: Warner Bros. Copyright: Julius Koetsier. Release NL: 20 juni 2013, BE: 19 juni 2013. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 19 juni 2013.
