Met THE LAST JEDI leverde hij de meest controversiële film uit de STAR WARS- franchise af, maar nu doet Rian Johnson zijn eigen ding weer. In KNIVES OUT geeft hij een twist aan het klassieke moordmysterie. En bewijst dat je zelfs planken van onmisbaar dik hout mis kan slaan.
Als rond de 45e minuut in Rian Johnsons KNIVES OUT een van de moordverdachten zich zuchtend afvraagt hoe lang die ontknoping nog op zich zal laten wachten, dwalen mijn gedachten af naar het gesprek dat ik minstens drie keer per jaar heb met mijn goede vriend R. Het onderwerp: knoflook. De conclusie: immer dezelfde. Elk recept dat rept over één teentje knoflook bevat een tikfout. Zoals R. altijd fijntjes toevoegt: zelfs als het hele gerecht Een Teentje Knoflook is, moeten er nog minstens twee teentjes in. Rond dat moment in de film heeft Johnson ook net zijn eerste filmplotpoets gebakken die er op papier waarschijnlijk ingenieuzer uitzag dan op het doek. Er is opeens voldoende tijd voor mijmeringen. Allereerst over knoflook dus, met ‘Heb ik het gas thuis uitgedraaid?’ een goede tweede.
In KNIVES OUT is de schrijver/regisseur aan de slag gegaan met een oeroud recept dat eigenlijk weinig capriolen en vernieuwende strapatsen nodig heeft. Moord + verdachten + detective = (mee)puzzelen maar. De aftrap van de film is dan ook klassiek. Gevierd misdaadauteur en patriarch Harlan Thrombey (Christopher Plummer) wordt dood aangetroffen in zijn studeerkamer, op het eerste gezicht door zelfdoding. Alle aanwezige familieleden zijn echter vlak daarvoor door de oude baas afgesneden van zijn flink gevulde geldruif, dus detective Benoit Blanc (Daniel Craig) vermoedt meteen vuil spel en poogt met behulp van Thrombeys verpleegster Marta (Ana de Armas) de moordenaar te vinden in de hypocriete bende uitvreters.
Tot dusver niets nieuws onder de zon en Johnson geeft ons in de openingsminuut al een geruststellende knipoog door een Jolly Jack Tar-pop te laten zien: zo een die zo’n memorabel ‘bijrolletje’ speelde in het meesterlijke moordmysterie SLEUTH (Joseph L. Manciewicz, 1972). Alsof hij wil zeggen: ‘Mensen, ik ken dit genre. Geen zorgen, dit gaat leuk worden!’ Er is dan ook nog geen enkele reden tot zorgen, want in de films die hij voor STAR WARS: THE LAST JEDI maakte, had Johnson al laten zien dat hij prima een frisse nieuwe draai aan een overbekend filmgenre kan geven. Vooral zijn debuut (en beste film) BRICK uit 2005 is een absolute must voor fans van hardboiled detectives/film noir: een fijne hommage waarin middelbare scholieren zich bedienen van het cynische taaltje waar acteurs als Humphrey Bogart patent op hadden. In LOOPER pakte hij de tijdreisfilm aan met succesvol resultaat en dat is knap, want elke scifi-liefhebber let bij dat thema extra goed op of alles klopt. Johnson is dus absoluut geen prutser en daarom valt KNIVES OUT extra tegen.
Sommige genres hebben zo’n in steen gebeiteld recept dat elke verandering meer kwaad dan goed doet. Bij een whodunnit zegt de naam het al en tornen aan het verwachtingspatroon van de kijker is schaatsen op dun ijs. We willen weten wie het gedaan heeft en hoe de – vaak – excentrieke detective van dienst dat uitvogelt. Craigs Benoit Blanc is zeker excentriek, om te beginnen door zijn zuidelijk-Amerikaanse accent dat dikker van zijn tong rolt dan overjarige stroop. Een vrij absurde keuze, maar het is prettig om Daniel Craig zijn James Bond-juk te zien afwerpen om met overduidelijk plezier over de top te gaan. Hij maakt meer van het personage dan het verdient, want Benoit Blanc heeft nou niet echt het memorabele kaliber van een Hercule Poirot. De moordverdachten zijn ook vrijwel allemaal stereotypen, ook al worden ze gespeeld door een topcast die er het beste van weet te maken. Toch wacht je steeds op het moment dat Jamie Lee Curtis, Chris Evans, Don Johnson en Michael Shannon net zo losgaan in de mafheid als Craig, maar het gebeurt niet. Alleen Toni Collette mag af en toe heel eventjes ‘lekker gek’ doen van chefkok Johnson. De rest moet zijn of haar rol bakken met één lullig teentje knoflook.
Want daar schuurt het dus in KNIVES OUT. Een hele hoop prima ingrediënten bij elkaar, maar er zit slechts een enkele teen knoflook in de mix. Wat Johnson ons serveert ziet er prachtig uit, maar een echt pittige hap wordt het nooit. Een statement dat hij overduidelijk wil maken over het Amerika van Trump heeft overigens ook weinig impact. Elk familielid noemt verpleegster Marta een lid van de familie, maar uit welk Spaanstalig land ten zuiden van Texas ze komt, interesseert niemand een fluit. Tja, niet echt een verrassing. Dat hypocrisie en lak hebben aan iedereen met een kleur hand in hand gaan bij rijke, witte Amerikanen wist de eerste Wampanoag-indiaan al die besefte dat het bij nader inzien toch verstandiger was geweest om die malle Pilgrims te trakteren op een tomahawktik in plaats van een emmertje bruine bonen tegen de honger. Het is scoren voor open doel in een wedstrijd die al een halfuur klaar is, terwijl de keeper in de kantine aan zijn derde bier zit: zinloos en het voegt niets toe aan de totaalscore.
De enige echte openbaring van KNIVES OUT is Ana de Armas als het enige fatsoenlijke personage, uitgerust met een originele afwijking die zo uit de pen van Pedro Almodóvar had kunnen komen. Die haar na het zien van deze film hopelijk ogenblikkelijk zal casten in zijn volgende film, want de flamboyante Spanjaard weet tenminste hoe hij een sterk vrouwelijk personage moet schrijven. De Armas’ Marta heeft weinig meer te doen dan achter initiatiefnemende mannen aanrennen en dat is zonde. De actrice heeft een screen presence van jewelste en verdient meer.
Tegen het einde beseft Johnson opeens dat er ook nog een moord moet worden opgelost en raffelt de voorspelbare ontknoping af met een Craig die wat raaskalt over donuts en een ‘dader’ die er bij de haren is bijgesleept. De echte plottwist blijft uit, geen gedenkwaardige Orient Express-onthulling… Je gaat bijna zitten hopen op een post credits-scène waar er in Scooby-Doo-stijl een masker wordt afgerukt. Dat het dan toch die dekselse tuinman bleek te zijn. Niets van dat al. KNIVES OUT verdampt al na een uur weer uit je hersenpan en doet je gelijk verlangen naar verrukkelijke klassiekers als MURDER BY DEATH (Robert Moore, 1976) en THE LAST OF SHEILA (Herbert Ross, 1973). Misschien is het gewoon een kwestie van smaak, maar ik eet mijn moordmysteries liever met knoflook. En minstens vier teentjes.
Distributie: Independent Films. Release NL: 28 november 2019, BE: 27 november 2019. Copyright: Vincent Hoberg. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 28 november 2019.
