Denzel Washington holt in THE BOOK OF ELI met bravoure over de platgetreden paden van de postapocalyptische film. Niet zo moeilijk: met de bijbel in de hand, kom je door het hele land.
Ze begonnen te filmen op hun twaalfde, Albert en Allen Hughes, maar op hun 38ste behoren ze niet tot de filmische veelvraten van Hollywood. Tussen MENACE II SOCIETY, FROM HELL en THE BOOK OF ELI ligt telkens acht jaar.
Hun filmische anorexia leidt vooral stilistisch tot sterke en interessante films. Het moment waarop hun nieuwe film in de zalen komt, is ongelukkig. De concurrentie van THE ROAD, de verfilming van het bekroonde boek van Cormac McCarthy met Viggo Mortensen in de hoofdrol, is niet te onderschatten. Beide films spelen zich in een grauw en grijs landschap af. In THE BOOK OF ELI ligt de bron van al die treurnis dertig jaar geleden. Wat er precies is gebeurd, wordt door debuterend scenarist Gary Whitta vaag gehouden.
De gevolgen van de ramp lijken op wat Stephen King zo treffend beschreef in THE STAND. Amerika is veranderd in een troosteloze, dorre woestijn. Eli (Denzel Washington) baant zich door het puin een weg naar het Westen om daar een nieuwe beschaving op te bouwen. Zijn vastberadenheid wint het van zijn oriënteringsvermogen, want wie al dertig jaar wandelt, zou zijn doel toch al bereikt moeten hebben. Never mind. Zijn missie is door God zelf ingefluisterd en contrasteert sterk met de methode die hij on the road hanteert. Wie hem de weg verspert, wordt zonder mededogen aan zijn samoeraizwaard geregen of komt oog in oog te staan met de loop van zijn jachtgeweer. In het nauw gedreven verandert de bezadigde, rustige Eli in een doeltreffende ninja die zelden doel mist.
Die instelling komt Eli goed van pas wanneer hij kannibalistische motorbendes moet mollen of een schone damsel in distress moet redden, maar al helemaal wanneer hij strandt in een godvergeten dorpje waar ene Carnegie (Gary Oldman) de scepter zwaait. De zelfverklaarde dictator is op zoek naar een instrument dat hem nog meer macht kan opleveren. Dat zit toevallig in Eli’s rugzak: de laatst overgebleven Bijbel.
THE BOOK OF ELI is een interessante mengeling van verschillende invloeden. Het bekende sombere toontje krijgt welkome energiestoten uit het western- en samoeraigenre. Het landschap varieert van vale bossen tot wijde einders waar de zon meedogenloos brandt. Denzel Washington draait, keert en vecht zich in potig gestileerde actiescènes voorbij iedereen die zijn missie verstoort. Helaas zie je van ver aankomen dat Eli’s hobbelig parcours op het einde toch uitmondt in een platgetreden pad. Toegegeven: de manier waarop hadden we niet zien aankomen, maar wordt zo ongeloofwaardig en wordt zo ontstellend pathetisch uitgesmeerd, dat zelfs believers geen vinger in de keel nodig hebben om deze goedbedoelde maar naïeve parabel uit te braken. Zo blijkt nog maar eens: de weg is vaak interessanter dan de bestemming.
DI: Paradiso (BE: 10 februari / NL: 4 maart)
Copyright Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 8 maart 2010.
