Een volle twee jaar na SPIDER-MAN: FAR FROM HOME (Jon Watts, 2019), een jaartje later dan gepland, is het aan BLACK WIDOW om de vierde fase van het Marvel Cinematic Universe in te luiden. Ondertussen hebben Disney+ succes-series WANDAVISION, THE FALCON & THE WINTER SOLDIER en LOKI het MCU vooral stilistisch een verfrissende draai gegeven. Marvels nieuwe zalenvuller voelt hierna zowel vertrouwd als oubollig aan.
Nadat de vier grote namen onder de Avengers (Iron man, Hulk, Captain America en Thor) met hun gelijknamige solofilms het MCU op stoom hadden gebracht, raakte de serie met THE AVENGERS (Joss Whedon, 2012) in een stroomversnelling. Mede-wrekers van het eerste uur Black Widow en Hawkeye kwamen er enigszins bekaaid vanaf, aangezien in latere fases alle solo-plekken in het rooster opgingen aan nieuwe helden zoals Ant-Man en Doctor Strange. Plannen voor een Black Widow film waren er echter al voor de start van het MCU, maar door typische studio-logica ging het project de koelkast in; AEON FLUX (Karyn Kusama, 2005) en ULTRAVIOLET (Kurt Wimmer, 2006), twee soortgelijke actiefilms “met een kick-ass vrouw in de hoofdrol”, waren namelijk net keihard geflopt dus, nouja, vandaar dus.
Wij kennen Natasha Romanoff (Scarlet Johansson) natuurlijk al sinds ze Tony Starks nieuwe secretaresse werd in IRON MAN 2 (Jon Favreau, 2010), om zich vervolgens op te werken tot essentiëel onderdeel van het Avengers-team. En dat allemaal zonder superkrachten. Haar lot werd echter al bezegeld in AVENGERS: ENDGAME (Anthony en Joe Russo, 2019) (in een van de sterkste emo-momenten van de franchise) dus wat valt er dan nog te vertellen over Black Widow?
“It’s like Budapest all over again!” roept ze naar strijdmakker Hawkeye terwijl ze zij aan zij hordes aan Chitauri krijgers van zich af schieten tijdens de climax van THE AVENGERS. Een rode draad binnen het MCU was het regelmatig verwijzen naar die ene heftige operatie die Black Widow en Hawkeye in Budapest hadden voordat ze uiteindelijk Avengers werden. Het voorval wordt bijvoorbeeld meerdere malen gebruikt als ijkpunt voor hoe serieus en uitzichtloos een betreffende situatie op dat moment wel niet is. Het had dan ook voor de hand gelegen als Marvel gekozen zou hebben om dit verhaal te vertellen. SOLO: A STAR WARS STORY (Ron Howard, 2018) liet echter recentelijk nog zien dat het niet altijd verstandig is om de fans teveel tegemoet te komen door een origin story teveel te laten leunen op een legendarisch voorval waarvan de uitkomst al bekend is. Het siert Marvel en scenarist Eric Pearson in dit geval dan ook dat ze Romanoffs origine laten voor wat het is, en ons gewoon een volwaardig Black Widow avontuur voor schotelen.
Gezet in het “tussenjaar” van de Avengers, tussen CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR (Anthony en Joe Russo, 2016) en AVENGERS: INFINITY WAR (Anthony en Joe Russo, 2018) in, is BLACK WIDOW geen prequel, meer een “side-quel”. Nadat de Avengers uit elkaar zijn gevallen door hun onoverkomelijke verschillen, staat Romanoff er alleen voor. Ze duikt onder, maar wordt al snel geconfronteerd met haar verleden. De Black Widow operatie was een project van de Sovjets waarbij jonge weesmeisjes opgeleid en gehersenspoeld werden tot spionnen en sluipmoordenaars. Romanoff was in de veronderstelling dat zij persoonlijk een eind had gemaakt aan deze wrede bedoening door de architect achter dit alles om te leggen, maar alles wijst er op dat de school nog bestaat. En dat zeer waarschijnlijk hoofdmeester Dreykov (Ray Winstone) nog in leven is. Tijdens haar speurtocht komt ze er achter dat ze mogelijk boven haar macht getild heeft, en eeuwige eenling Natasha zal moeten terugvallen op de enige “echte” familie die ze ooit gekend heeft om haar missie te voltooien.
Hoe dit alles zich voltrekt gaat volgens het ondertussen bekende Marvel stramien. Grootse setpieces voor de wauw-factor, afgewisseld met kleine persoonlijke scenes die al het vergezochte spektakel geaard moeten houden, met hier en daar een twist of slimmigheidje om je hoofd er bij te houden. Helaas begint die magische formule ondertussen enigszins sleets te worden, helemaal nadat de groot-groter-grootst aanpak bij ENDGAME zijn piek wel bereikt had. Als doelbewuste culminatie van de eenentwintig films die hieraan vooraf gingen was dat ook volkomen gepast, maar bij BLACK WIDOW voelt het voor het eerst misplaatst aan. De dagen dat Marvel het aandurfde om op het specifieke personage aangemeten films te maken lijken voorbij; nu moet elke volgende film blijkbaar concurreren met het spektakel van de vorige. Terwijl de normaliter in de schaduwen opererende Black Widow nou juist een totaal ander soort film verdient. Een kleinere, meer op intrige en misleiding leunende spionnenfilm zou veel beter bij het personage passen dan een bombastiche actiefilm waarin elke hindernis door middel van een vechtscene of een achtervolging genomen wordt. Vermoedelijk is regisseur Cate Shortland, die slechts drie lowbudget arthouse films op haar naam heeft staan, hiervoor ook aangenomen. Het is ondertussen echter geen geheim meer dat de grote actie-setpieces door Marvels eigen SFX- en stuntspecialisten in elkaar worden gezet, en bij een film van deze schaal word je als regisseur dan al snel van het veld gespeeld.
Shortlands toegevoegde waarde mag dan helaas miniem zijn, Johansson houdt zich onder dit alles kranig staande. Haar toewijding tot haar veredelde bijrol de afgelopen 10 jaar betaalt zich hier uit. Vooral wanneer Shortland de film klein houdt. Samen met Florence Pugh (als mede-Widow) en andere fijne acteurs zoals Rachel Weisz en David Harbour zorgt ze er voor dat je de andere Avengers eigenlijk geen moment mist. Niet tijdens het ondertussen kenmerkende onderlinge gekibbel, maar ook niet tijdens de obligate actiescenes. Die mogen dan misschien niet meer zo indrukwekkend zijn als de makers denken dat ze zijn, ze laten nog genoeg ruimte over voor de acteurs om zich als volleerde actiesterren te ontplooien.
Of het nou komt door Marvels vastgeroeste formule, of omdat de studio koude voeten kreeg doordat genre-genoten ATOMIC BLONDE (David Leitch, 2017) en RED SPARROW (Francis Lawrence, 2018) het gras al voor de voeten weggemaaid hadden, feit is dat BLACK WIDOW een enigszins toondoof en grotesk vehikel is geworden. Maar dan wel eentje met zo’n typisch kloppend Marvel hart.
Distributeur: Disney. Release NL/B: 9 juli 2021. Copyright Daan Snouck Hurgronje. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd 9 juli 2021.
