In horrorminnende kringen werd sceptisch gereageerd op het bericht dat mensen zouden zijn flauwgevallen bij vertoningen van TERRIFIER 2. Maar dat ‘nieuws’ zou weleens de belangrijkste reden kunnen zijn dat de film ook in Nederland gaat draaien – en dat is een goede zaak.
Eens is de zoveel tijd hoor je weer dat er een horrorfilm verschenen is waar mensen van overgeven en flauwvallen. Is er iets waar van al die berichten? Natuurlijk. Mensen vallen flauw bij concerten, bij de tandarts en in de supermarkt, dus waarom niet in de bioscoop? Het valt op dat de meeste flauwvalverhalen verschijnen na vertoningen op festivals: daar zitten veel mensen die niet precies weten naar wat voor film ze gaan, en die bovendien al de hele dag in de drukte zitten met veel te drinken en weinig te eten. Zo raar is het dus niet, dat er af en toe iemand flauwvalt. Nieuwswaardig is het ook niet echt, maar het is wel de beste promotie die een film als TERRIFIER 2 zich kan wensen. Aanvankelijk zou de slasher slechts een week draaien in 886 Amerikaanse bioscopen; dat werden drie weken in 1550 zalen, waardoor de film naar een opbrengst van 11,3 miljoen kon klimmen (ruim vijfenveertig keer het bescheiden budget van 250.000 dollar). Niet door betaalde marketing, maar door de vele nieuwsbronnen die berichtten over een film die zó schokkend is, dat kijkers het bewustzijn verliezen. Zo verschijnt een kleine indiefilm op de radar van mensen die er anders nooit van gehoord zouden hebben. Dus, TERRIFIER-fans die blij zijn dat de nieuwe avonturen van Art de clown nu ook in de Nederlandse zalen te bewonderen zijn: vergeet niet de redactie van de LINDA. te bedanken. Want hoewel de blu-ray al vanuit de VS te bestellen is voordat TERRIFIER 2 hier draait, is dit absoluut een film die baat heeft bij de bioscoopervaring.
Art de clown is al sinds het begin van Damien Leone’s carrière een vaste aanwezigheid in zijn werk: de moordlustige grappenmaker verscheen in de korte films THE 9TH CIRCLE (2008) en TERRIFIER (2011), die Leone allebei opnam in zijn speelfilmdebuut, de uiterst naargeestige anthologiefilm ALL HALLOW’S EVE (2013). Met de slasher TERRIFIER (2016) werd Art een cultfiguur. David Howard Thornton (die de rol overnam van Mike Gianelli) had vooral ervaring met komische toneelstukken en speelt Art als een sadistische versie van de slapsticksterren uit het stille tijdperk, een kruising tussen Charlie Chaplin en Freddy Krueger. Zijn rol was een lichtpuntje in het verder zwakke eerste deel.
Het op alle fronten superieure TERRIFIER 2 is de minst naargeestige van de Art-films. Het geweld is nog steeds hard en expliciet, maar de cynische toon van Leone’s eerdere werk is minder aanwezig. In TERRIFIER zit een moment waarop het personage dat tot dan toe onze heldin lijkt, aan de winnende hand is in een gevecht met Art. Maar dan trekt hij een pistool en schiet haar dood. Een pistool in een slasher? Valsspelerij. Die moord, niet de beruchte zaagscène die eraan vooraf gaat, is het akeligste en duisterste moment van de film: Leone die ons laat weten dat we in zijn universum geen menselijkheid hoeven te verwachten. In het vervolg is dat anders: Leone geeft ons een echte heldin met tiener Sienna Shaw (Lauren LaVera). Zij is tegen Art opgewassen, want in de schetsboeken van haar overleden vader ontdekte ze tekeningen van de mysterieuze clown en zijn eerdere slachtoffers, en mogelijk ook een methode om hem te verslaan… Als Art weer flink losgaat, trekt Sienna ten strijde als reddende engel in een zelfgemaakt Halloweenkostuum.
Maar niet voordat Art een paar slachtoffers heeft kunnen maken, natuurlijk. Roemrucht is inmiddels de slaapkamerscène, een splatterspektakel waarin de clown minutenlang grijnzend een meisje mutileert. De special effects zijn indrukwekkend: wie een zwakke maag heeft kan het nauwelijks aanzien, de geharde kijker heeft bewondering voor het vakwerk. Het menselijk lichaam als canvas voor groteske kunst. We zien hier ook hoe Leone is gegroeid. Vergelijk deze set-piece met de zaagscène uit het eerste deel: daarin is het slachtoffer een meisje dat neergezet is als irritante partygirl, waardoor het gevoel ontstaat dat de film haar ‘straft’. Het slachtoffer in TERRIFIER 2 heeft niets gedaan waarvoor je volgens de traditionele horrorconventies gestraft zou moeten worden. Ze gaat er niet aan omdat Leone denkt dat wij haar vervelend of immoreel vinden, maar gewoon omdat ze pech heeft. Die willekeurigheid maakt TERRIFIER 2 zowel bruter als humanistischer dan zijn voorganger. Leone herinnert ons zelfs aan de menselijkheid van het slachtoffer door terwijl ze kapotgesneden wordt shots toe te voegen van vrolijke pasfoto’s en de kleren die ze naar het Halloweenfeest aan zou trekken. Hij gebruikt haar niet alleen als pop om uit elkaar te trekken, maar gunt haar tragiek.
Hoewel hij dus een stuk volwassener is geworden als verteller, valt er toch heel wat aan te merken op Leone. Naast scenario, regie, productie en special effects nam hij ook de montage voor zijn rekening. De laatste was een minder goed idee. 138 minuten duurt TERRIFIER 2, en die lengte wordt niet gerechtvaardigd. Als die 138 minuten nou vol zouden zitten met excessief geweld, dan zou dat nog zijn charme hebben, maar zo is het niet. Art is lang niet zo productief als bijvoorbeeld Jason Voorhees. De bodycount blijft onder de tien; allemaal memorabele moordscènes, dat moet gezegd, maar je kunt zo drie kwartier uit TERRIFIER 2 snijden zonder een druppel bloed te hoeven missen. Dat had natuurlijk gewoon moeten gebeuren, want die 138 minuten zijn echt niet gevuld met complexe karakterontwikkelingen of adembenemende spanning. Nee, we krijgen ellenlange droomscènes en repetitieve ruzies tussen Sienna en haar moeder. Hopelijk krijgt het aangekondigde derde deel een strengere editor.
TERRIFIER 2 is vaak beschreven als een terugkeer naar de pretentieloze horror van de jaren tachtig (en wordt om die reden zelfs op VHS uitgebracht). Qua plot is de vergelijking begrijpelijk: de structuur is eenvoudig en zoals gebruikelijk in een slashervervolg komen we meer te weten over de schurk en zijn er meer bovennatuurlijke elementen. De moordscènes zijn echter van andere orde; Michael en Jason waren geen aardige jongens, maar ook geen echte sadisten. Zij moorden uit nieuwsgierigheid, angst, irritatie of principe. Freddy hield wel van martelen, maar deed dat in een duidelijke fantasiewereld. Een moordenaar in een min of meer realistische setting die ervan geniet zijn slachtoffers zo veel mogelijk te laten lijden, die kwamen we in de slashers van de jaren tachtig eigenlijk nauwelijks tegen. Wat dat betreft doet TERRIFIER 2 eerder denken aan de SAW- en HOSTEL-films. Maar misschien accurater: dit is de film die je je als kind voorstelde, toen je nog nooit een horrorfilm gezien had maar er wel over hoorde op het schoolplein, of de banden in de videotheek zag staan. De taferelen in je hoofd waren veel gruwelijker dan Michael, Jason en Freddy uiteindelijk waar konden maken. Maar Art, die komt in de buurt.
Distributie: Gusto Entertainment (NL: 19 januari). Copyright Julius Koetsier. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 18 januari 2022
