THE TRAGEDY OF MACBETH is niet alleen de eerste film die Joel Coen zonder zijn broer Ethan maakt, het is ook de eerste Coen-film zonder die karakteristieke Coen-dialogen. Maar de regisseur vindt een goede vervanger in William Shakespeare.
De tragedie over de Schotse generaal die zich een weg naar de troon moordt is een van Shakespeares meest verfilmde stukken, en aardig wat van die verfilmingen zijn klassiekers, zoals die van Orson Welles (1948), Roman Polanski (1971), Béla Tarr (1982) en natuurlijk Akira Kurosawa’s vrije bewerking KUMONOSU-JÅŒ (1957). Wat heeft Coen toe te voegen? In de eerste plaats een stilistisch hoogstandje. Zijn MACBETH is een expressionist-minimalistische nachtmerrie met kale, hoekige decors en mistige luchten die het uitzicht op een horizon ontnemen. Zelfs de Schotse Hooglanden voelen claustrofobisch. Iedere locatie roept de associatie op met een toneeldecor, maar Coen vergeet natuurlijk niet van zijn film een film te maken: de camera glijdt virtuoos tussen die decors door en vestigt de aandacht op details die in het theater verloren zouden gaan.
Visueel doet Coens MACBETH het meest denken aan die van Welles. Minpunt van Welles’ versie zijn de wisselvallige Schotse accenten. Bij Coen praat iedereen gelukkig in zijn eigen accent, dus we horen een Ierse Duncan (Brendan Gleeson) en een Amerikaanse Macbeth (Denzel Washington). Washington benadrukt in zijn spel de twijfel van de hoofdpersoon: doet hij wel het juiste? Hij hecht waarde aan de voorspelling van de Weird Sisters (Kathryn Hunter als drie heksen in één lichaam – tegennatuurlijk) dat hij koning zal worden, maar moet hij daarvoor dan moorden? Zorgvuldig en bedachtzaam kiest Washington zijn woorden – want ja, zo voelt het, alsof Shakespeares tekst niet geschreven staat, maar werkelijk in zijn hoofd opkomt. Niet alleen maakt Washington de soms complexe gedachten daarmee begrijpelijk, hij voegt zelf betekenis toe.
Meer dan in eerdere bewerkingen is Macbeth hier een gevangene van zijn lot én zijn keuzes. Zoals Lady Macbeth (Frances McDormand) stelt: je hebt de beslissing genomen om te moorden voor macht, nu is er geen weg terug. Maar ook de Lady krijgt spijt van haar rol, en ziet geen mogelijkheid om te ontsnappen aan de gevolgen van haar handelen. De personages verschijnen vaak in krappe kaders, zoals door een raam of omgeven door donkere schaduwen, wat hun metaforische gevangenschap benadrukt.
De meeste verfilmingen van het toneelstuk houden het bij de versimpelde titel MACBETH. Coen kiest echter voor de volledige versie, THE TRAGEDY OF MACBETH: dit is een ware tragedie, waarin ooit goede mensen door zwakte op een dwaalspoor belanden waar ze niet vanaf raken.
De Coens hebben vaak de kritiek gekregen dat ze neerkijken op hun personages, en ze geen menselijkheid gunnen. Die critici zullen verrast zijn met een verfilming waarin Coen zowel Macbeth als Lady Macbeth zo menselijk toont.
Distributie: The Searchers (14 januari 2022). Copyright Julius Koetsier. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 27 januari 2022
