IFFR| De filmindustrie van Laos maakte de afgelopen jaren een ontwikkeling door. Nadat er lange tijd alleen maar overheidspropaganda is gemaakt, zijn er sinds de recente versoepeling van de censuur ook genrefilms te vinden. Op het IFFR is het sci-fi spookverhaal THE LONG WALK te zien van een van de belangrijkste filmmakers van het land: Mattie Do.
Het is heel goed mogelijk, dat je nooit eerder een film uit Laos zag. Cinema was namelijk nooit een prioriteit voor de Socialistische regering die sinds 1975 de macht kreeg over het Aziatische land – een van de armste ter wereld. Eigenlijk alleen propagandafilms werden er geproduceerd, totdat na 2009 mondjesmaat buitenlandse coproducties werden toegestaan. Het resulteerde in een steeds dynamischer wordende industrie, waarin vooral romantische komedies als SABAIDEE LUANG PRABANG (2008) het goed doen en waarvan sommige producties ook de internationale filmfestivals bereiken.
Vooral regisseur Mattie Do is een van de aanjagers van die recente filmbeweging en internationale oriëntatie. Ze werd begin jaren zeventig in Californië geboren uit Laotiaanse ouders, maar vestigde zich vervolgens na een carrière als make up-artiest in het land van haar ouders. Daar werd ze niet alleen ’s lands eerste vrouwelijke regisseur, maar maakte ze ook de eerste Laotiaanse horrorfilm (CHANTHALY in 2012) en Laos’ eerste Oscarinzending ooit: DEAREST SISTER (2016), een horrorfilm die via Zeno Pictures in Nederland en België op DVD verkrijgbaar is.
Haar nieuwste THE LONG WALK (Bor Mi Vanh Chark) is een thematisch ambitieuzere, maar nog altijd met beperkte middelen gemaakte genre-mashup waarin elementen van geestverhalen en science fiction worden ingezet voor een karakterstudie van een leven dat door schuldbesef en verwijten geconsumeerd wordt. Hoofdpersoon is een oude man (Yannawoutthi Chanthalungsy) die in zelfverkozen afzondering leeft in een klein dorpje op het Laotiaanse platteland. Dagelijks struint hij een zanderige landweg af op zoek naar oude metalen die hij voor een beetje geld verkoopt op een lokale markt. Het is een armzalig bestaan, maar de grijsaard neemt er genoegen mee. Temeer omdat hij niet los kan komen van een knagend schuldgevoel sinds hij op tienjarige leeftijd lijdzaam moest toe kijken hoe zijn moeder langzaam door tuberculose geveld werd.
Die dood is de sleutel tot het web dat Do vervolgens spint rondom de met schuldbesef opgezadelde man. Want wanneer de man erachter komt dat een mysterieuze geest hem mee kan voeren naar het verleden, doet hij verwoede pogingen om zijn moeder van de dood te redden. Een nobel streven, maar zijn tijdreizen hebben ook onverwachte gevolgen voor de toekomst en wat de oude man als oplossing ziet, laat hem ook steeds verder in een op hol slaande tijd-loop vastzitten. Daar moet hoe dan ook een einde aan komen.
Zo’n constant veranderend tijdsweefsel dat Do de kijker presenteert, is een lastig genre. Heden en verleden zijn verstrengeld en beïnvloeden elkaar op steeds vreemdere en onthutsendere manieren: in eerste instantie breekt de man alleen nog maar een kastdeur wanneer hij ’s nachts zijn ouderlijk huis in het verleden bezoekt, maar al gauw wordt duidelijk dat hij op steeds meer lugubere manieren het heden probeert te controleren. Zeker wanneer verschillende vrouwen verdwijnen in het dorp waar hij woont en hij door de dochter van een van hen om hulp wordt gevraagd – er gaat een gerucht dat de man met geesten kan communiceren. Zou hij haar kunnen bijstaan?
Jammer genoeg slagen Do en editor Zohar Michel er niet altijd in om dat weefsel van elkaar beïnvloedende tijden helder in elkaar te laten overlopen (en worden daarbij ook gehinderd door een monotone score van Anthony Weeden). Maar het is een dappere poging om de innerlijke levenswereld van een vastgelopen personage op een originele manier vorm te geven. Helemaal interessant is de manier waarop Do een groot deel van het verhaal in een nabije toekomst laat spelen: er zijn immense wolkenkrabbers en ruimteraketten die ver op de achtergrond de horizon bepalen, maar ook vreemde praktische details – zoals een geïmplementeerd horloge dat af en toe oplicht op de pols van de oude man of de geïmplanteerde computerchips die contantloos betalen mogelijk maken.
Dat soort details maken van THE LONG WALK een interessante kijkervaring. En al is de film af en toe wat stug en vereist die de nodige aandacht van zijn kijker, wanneer de verschillende tijdsgewrichten dan wél overtuigend in elkaar grijpen weet Do de kijker soms op een verrassende manier te raken: wanneer de vastgeroeste man zijn jongere ik ontmoet en instructies geeft over hoe hij voor zijn moeder moet zorgen, is dat wonderschoon en verassend ontroerend. Dan weet THE LONG WALK ook bij zijn publiek diep binnen te dringen. Daar is niet veel budget voor nodig.
Release: 23 januari 2020 (IFFR). Copyright: Guus Schulting. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 25 januari 2020.
