Hoe een simpele verkeersruzie uitmondt in een paranoïde horrorfilm… Met de wervelende achtervolgingsfilm BUMPERKLEEF maakt de Nederlandse filmmaker Lodewijk Crijns een late-career masterpiece.
Regisseur Lodewijk Crijns (o.a. ALLEEN MAAR NETTE MENSEN) schijnt al zijn hele leven schadevrij te rijden. Maar dat hij zich af en toe opvreet achter het stuur moge duidelijk zijn na het zien van zijn venijnige horrorfilm BUMPERKLEEF. Want iedere bestuurder zal de ergernis van vader Hans (Jeroen Spitzenberger) herkennen, wanneer een wit bestelbusje de linker weghelft voor hem in slakkentempo bezet houdt. Of ze dat busje na de film dan ook zo opzichtig toeterend en bumperklevend weer naar de rechterbaan zouden vermanen, is echter een tweede.
Want dat doet Hans, die met zijn gezin veel te laat vertrokken is voor een zondagmiddagbezoek bij zijn ouders in Twente. Vroeg in de ochtend belde zijn moeder al op waar ze bleven en toen duurde het weer wat langer omdat zijn vrouw Dianna (Anniek Pheifer) iets vergeten was en daarna moesten zijn twee dochtertjes weer naar de wc… weten ze niet dat hun oma de tafel al een uur geleden gedekt heeft! Om het late vertrek in te halen racet Hans met 140 over de snelweg, totdat dat bestelbusje dus in de weg zit.
In BUMPERKLEEF speelt Crijns vervolgens een geweldig spel met schuld en boete, dat zich laat kijken als een psychologische aftakeling van de opgefokte Hans, maar ook als de geboorte van de een nieuw Nederlands horroricoon. Want die bestuurder van het bestelbusje is Ed, een ongedierteverdelger met een starre inborst. Theateracteur Willem de Wolf speelt hem als een onbeweegbare – en daardoor angstaanjagende – moralist. Hij heeft gelijk, de ander niet. En als er niet op tijd excuses komen, dan ‘ligt de tijd van excuses vanaf dan voorgoed achter ons’. Dan is alles gerechtvaardigd – ook de meest gruwelijke dingen.
In het interview dat we hadden met regisseur Crijns voor Schokkend Nieuws #140 toonde deze evenveel sympathie voor beiden. Een uitvergroting van zijn dubbele persoonlijkheid noemde hij de film en misschien werkt BUMPERKLEEF daarom zo goed. Het is een film die je de horrorwraakfantasie geeft, maar tegelijkertijd de scheidslijn tussen goed en kwaad steeds troebeler maakt. Geheel volgens de wetten van Crijns, net zoals de anarchistische energie die uit het filmmaken zelf spreekt: delen van het bumperkleven werden bijvoorbeeld clandestien – en duidelijk met hoge snelheid – op de snelweg gefilmd en met twee krijsende tienermeisjes op de achterbank test de filmmaker hoeveel auditieve horror we aan kunnen.
Dat Crijns op anarchistische wijze de Nederlandse genrefilm een draai geeft, hoeft trouwens niet te verbazen. Zijn carrière begon hij op de Filmacademie met de ontregelende pseudo-documentaire LAP ROUGE (1997) en vervolgens debuteerde hij met de gestoorde cultfilm JEZUS WAS EEN PALESTIJN (1999), waarin ook Hans Teeuwen zijn acteerdebuut maakte. Later filmde hij grotere publieksfilms met een edge, zoals ALLEEN MAAR NETTE MENSEN (2012) en KANKERLIJERS (2014).
Na de wervelende opening op de snelweg – waarin je een echo uit Spielbergs DUEL kunt herkennen – schakelt Crijns wat betreft tempo een tandje lager op de landelijke wegen – al doet dat niets van het dreigingsniveau af. Want waar in eerste instantie de kous af lijkt wanneer Ed het gezin bang heeft gemaakt met wat dreigend achtervolgen op de snelweg, duikt het busje ook off route weer op. Daar verkent BUMPERKLEEF steeds verder het horrorterrein en ontpopt Ed zich als een Leatherface met verdelgspuit – of op zijn minst een Nederlandse versie van Javier Bardem uit NO COUNTRY FOR OLD MEN.
Ga BUMPERKLEEF vooral zien. Het is een van de eigenzinnigste genrefilms van het jaar. Met een Nederlands schuld en boete-thema dat opvallend genoeg overeenkomsten vertoond met Martin Koolhovens BRIMSTONE en vol zwart-komische randen zit die doen denken aan het beste werk van Dick Maas. Of anders gewoon voor een van de mooiste scènes van dit filmseizoen: Hans die in totale verwarring met zijn gezin in een vernachelde familieauto door een Twents dorpje rijdt. Overal waar hij kijkt lijken witte busjes op te doemen. Het is een scene vol dreiging, spanning en radeloosheid. Hans is psychisch totaal gebroken, en dan begint Crijns nog maar net aan de twee akte van zijn film.
Distributeur: Splendid (NL 31 oktober). Copyright: Guus Schulting. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd op 31 oktober 2019.
