In Amerika zijn ze een begrip: de Scary Stories-boeken van Alvin Schwartz, onlosmakelijk verbonden met de nachtmerrie-achtige illustraties van Stephen Gammell. André Øvredal brengt ze overtuigend tot leven met een prima film voor beginnende horrorfans.
Scary Stories to Tell in the Dark, heet het eerste deel van Schwartz’ reeks, en dat is ook de Amerikaanse titel van de verfilming. Schwartz was niet zozeer een griezelverhalenschrijver als wel een chroniqueur van volkscultuur. Hij schreef moppenboeken, bundelingen van versjes en van volksverhalen. Zijn Scary Stories komen dus niet uit eigen koker, maar zijn hervertellingen van bestaande broodjes aap en kampvuurlegendes. Omdat het hem erom te doen was de geschiedenis te bewaren, censureerde hij niet. En trouwens, als kinderen elkaar zélf al vertellen over een levende vogelverschrikker die iemand vilt en de huid op het dak van een schuur te drogen legt, waarom zou dat dan niet in een kinderboek mogen? Daar dachten veel bezorgde Amerikaanse ouders en leerkrachten in de jaren 80 anders over, dus de boeken zijn sinds hun verschijnen controversieel geweest.
In Nederland is dat allemaal minder bekend, dus wordt de film hier uitgebracht als SCARY STORIES. Het lijkt erop dat de associatie met kinderboeken bewust vermeden wordt. ‘De monsters komen uit het brein van scenarioschrijver Guillermo del Toro,’ liegt de Nederlandse distributeur de pers voor. SCARY STORIES wordt hier blijkbaar in de markt gezet als een horrorfilm voor oudere tieners en volwassenen. Dat is jammer, want de film richt zich in de eerste plaats op griezelfans die GOOSEBUMPS ontgroeid zijn, maar nog te jong voor een film als MIDSOMMAR.
Jonge tieners als protagoniste Stella (Zoe Margaret Colletti), een creatieve nerd die verhalen schrijft op haar typemachine en NIGHT OF THE LIVING DEAD de beste film van het jaar vindt – het is 1968. Stella en haar vrienden (Gabriel Rush, Austin Zajur) hebben mot met een clichématige pestkop (Austin Abrams). Terwijl ze voor hem op de vlucht zijn, ontmoeten ze Ramón (Michael Garza), die wegens zijn Mexicaanse achtergrond doelwit van racisme is in het sneeuwwitte stadje. Behoorlijk Stephen King allemaal.
Deze treft in een oud huis een boek vol enge verhalen aan. Stella neemt het natuurlijk mee, en als ze het thuis openslaat komen er magischerwijs meer verhalen bij. Terwijl ze op papier verschijnen, gebeuren die nieuwe verhalen in werkelijkheid met Stella en haar vrienden. Zo weven scenaristen Del Toro en de gebroeders Hageman de tijdloze Schwartz-klassiekers door een hedendaagse plot. Soms nemen ze wat vrijheid om de jeugd te sparen (de vogelverschrikker gaat hier niet met iemands huid aan de haal), of om de verhalen beter bij de personages te laten passen.
Waar de film wél trouw aan blijft, zijn de illustraties van Gammell: de wezens die onze helden tegen het lijf lopen, zijn duidelijk ontworpen naar zijn onvergetelijke tekeningen. Gammell was niet van de suggestie. Hij liet het monster zien, in vol ornaat, vaak vanuit het oogpunt van het slachtoffer. Øvredal volgt dat voorbeeld. Gelukkig beperkt hij CGI-gebruik tot een minimum, waardoor Gammells licht surrealistische creaties een akelige lichamelijkheid krijgen. Ook fijn: het hoe en waarom van die verschijningen blijft ons bespaard. Waarom roept een van de wezens de nonsenskreet ‘Me tie doughty walker’? Omdat het verhaal nu eenmaal zo verteld wordt. SCARY STORIES omarmt de onlogica van nachtmerries.
Middels een voice-over legt de film wel heel wat uit over de thematiek van de hoofdplot; wat subtekst had kunnen blijven, wordt tekst. Maar misschien is dat geen overbodige luxe voor de doelgroep. SCARY STORIES vertelt op toegankelijke wijze aan dertienjarigen dat griezelverhalen méér kunnen zijn dan plat vermaak.
In Amerika heeft de film dan ook een PG-13-keuring ontvangen. Bij ons betekent dat meestal 12 jaar en ouder. Maar in haar onuitstaanbare truttigheid heeft de Nederlandse filmkeuring SCARY STORIES geschikt bevonden voor kijkers vanaf 16 jaar. Belachelijk. De film is niet gewelddadiger of bloediger dan een Marvelproductie, en sluit uitstekend aan bij de belevingswereld van een dertienjarige die vroeger de Griezelbus-boeken verslond. Juist die doelgroep wordt minder goed bediend in het horrorgenre. SCARY STORIES is dus meer dan welkom, en over een jaar of tien zullen genreminnende begin-twintigers zich de film herinneren als een belangrijke stap in hun kijkontwikkeling.
Distributie: WW Entertainment (Release NL: 8 augustus 2019, release BE: 21 augustus 2019). Copyright Julius Koetsier. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 8 augustus 2019.
