Zachtzingend en op kousevoetjes danst Isabelle Hupperts Greta om haar slachtoffer heen. Regisseur Neil Jordan zet vol in op de relatie tussen de goedbedoelende Frances en de hekserige Greta, maar zijn nieuwste film had veel baat gehad bij meer excentriciteit en onvoorspelbaarheid.
In de jaren negentig werd Neil Jordan bekend met het veelbekroonde THE CRYING GAME en INTERVIEW WITH THE VAMPIRE, naar het boek van Anne Rice. Later maakte hij onder meer ONDINE en BYZANTIUM, die opvallen door de vermenging van realiteit en een mythische wereld. Na BYZANTIUM stortte Jordan zich op de TV-serie THE BORGIAS, waardoor het zeven jaar duurde tot zijn volgende film. Vanaf het vroege THE COMPANY OF WOLVES bevatten veel van Jordans films al sprookjeselementen en waarschuwen meer dan eens voor het gevaar van de charmante vreemdeling. Ook in GRETA wordt een jonge vrouw verleid en is ze, voordat ze het weet, te diep verstrikt geraakt in een verhaal waaraan geen ontsnappen mogelijk lijkt.
Frances (Chloë Grace Moretz) is onlangs naar New York verhuisd en deelt een appartement met Erica (Maika Monroe, IT FOLLOWS). De stad is haar vreemd en, vergeleken met waar ze vandaan komt, zijn de mensen kil en individualistisch. Als ze in de metro een handtas vindt, gaat ze via het adres dat erin staat op zoek naar de eigenares. Erica foetert haar uit: ‘Als je in New York een achtergelaten tas vindt, breng je ‘m niet terug, maar bel je de explosievendienst,’ maar Frances wil helpen. Ze klopt aan bij een oud huisje, totaal niet op zijn plaats in Manhattan, en ontmoet de charmante, Franse weduwe Greta Hideg. De vrouw woont alleen en mist haar dochter, wat goed uitkomt, want Frances mist haar overleden moeder. Hoewel Erica haar huisgenoot nog steeds voor gek verklaart, bloeit een vriendschap op tussen Greta en Frances. Een geloofwaardige vriendschap, dat zeker, maar de vele scènes waarin deze wordt opgebouwd beginnen wel wat te slepen. Gelukkig worden ze gered door het sterke acteerwerk van met name Isabelle Huppert (ELLE), die zichtbaar plezier heeft in haar rol.
Haar Greta is aan de ene kant kwetsbaar; een weduwe die haar verdriet met moeite onderdrukt en blij is dat ze weer voor iemand kan zorgen. Aan de andere kant kan ze elk moment omslaan en schopt ze fel een scène in het restaurant waar Frances werkt. Er borrelt iets onder de oppervlakte, er zit iets achter haar lieve glimlach en haar charmante accent – waar komt ze eigenlijk vandaan? Als kijker wantrouw je het hele zaakje veel eerder dan Frances, maar toch zijn we nog niet ver in de film als Frances tijdens haar bezoek het verkeerde kastje opentrekt en begrijpt hoe de vork in de steel zit. Vervolgens blijkt het niet zo makkelijk de vriendschap af te breken: ‘I’m like chewing gum. I tend to stick around,’ zegt Greta, met uitgestreken gezicht en langzaam malende kaken.
Neil Jordan schreef GRETA, in tegenstelling tot het merendeel van de films die hij regisseerde, niet zelf. Hij werkte mee aan het screenplay, maar het verhaal is van Ray Wright (o.a. CASE 39 en THE CRAZIES). Aanvankelijk was het een redelijk rechttoe-rechtaan stalkerthriller, maar Jordan verwerkte er zijn geliefde sprookjeselementen in. Het huisje werd een soort wereld op zich, de vrouw werd net iets hekseriger (mét Ierse wolfshond), er is een connectie met (verhalen uit) het oude Europa, er klinken vreemde, bezwerende woorden en er zit iets bovennatuurlijks aan hoe Greta overal weet op te duiken. Ze begint zelfs Erica te stalken – waar ze dan wel weer vakkundig haar telefoon voor inzet, juist een apparaat waardoor haar eenzaamheid vergroot wordt. Als we Greta in de metro zien zitten, is ze de enige die oogcontact zoekt, de rest van de reizigers kijkt naar het schermpje in hun schoot. ‘We’re meant for love, not this terrible isolation,’ verklaart ze deels haar obsessieve verlangen.
Uiteindelijk overtuigt GRETA vooral in dergelijke details. Een zin als ‘A lady is known by her shoes and her gloves, and we are nothing if not ladies’, doet denken aan THE WITCHES, vooral omdat we weten wat de elegante Greta verbergt. Opvallend is ook dat alle hoofdpersonages vrouwen zijn; mannen staan aan de zijlijn, als papa op afstand, als kelner, politieagent of detective. Daarnaast: dat de stalker niet wordt gedreven door seks is een fijne, ongebruikelijke benadering van het genre. Surrogaatmoeder wordt anti-moeder. Maar het grootste mankement aan GRETA is dat het voor een regisseur als Neil Jordan te standaard aanvoelt. Het moederschapthema vinden we ook in BYZANTIUM, maar daar was het complexer, en de beelden meeslepender. Thema’s als eenzaamheid en verlangen verkent Jordan vaker, maar ze voelen hier meer als catalysator voor de plot dan verweven in elke vezel van de film, zoals bij INTERVIEW WITH THE VAMPIRE of THE CRYING GAME. Net als personages in die films staat ook Greta net buiten het normale leven, maar ik had haar graag nog excentrieker gezien. Liever een verhaal dat geen gebaande stalker-psycho-thriller-paden volgt. En vooral: liever geen personages die voor hen onlogische dingen doen, zoals in de nogal frusterende finale. Meer hints naar dat dit verhaal niet volledig in de echte wereld hoort (deels wat Neil Jordans werk zo uniek maakt) hadden de film sterker gemaakt. GRETA intrigeert in Hupperts spel en in details, maar is helaas niet unieker dan de handtas waar het allemaal mee begon.
Distributeur: The Searchers. Bioscooprelease: 2 mei 2019 (NL) en 12 juni 2019 (BE). Copyright Henriëtte Poelman. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 2 mei 2019.
