Het is alweer vier jaar geleden dat we voor het laatst een Nederlandse horrorfilm in de bioscoop konden zien. Naar ZWART WATER, de psychologische horrorthriller van Elbert van Strien, is dus lang uitgekeken.
In 2006 waren dat respectievelijk DOODEIND (Erwin van den Eshof) en SL8N8 (Frank van Geloven, Edwin Visser). Degelijke horrorfilms (door SN destijds beloond met drie en tweeëneenhalf sterretje) maar allesbehalve vernieuwend.Het oeuvre van Elbert van Strien – met een Gouden Kalf bekroond voor DE MARIONETTENWERELD (1993) en regisseur van korte filmpjes als VERBODEN OGEN (2002) en het VERBORGEN GEZICHT (2004) – beloofde meer originaliteit. In WERELD VAN STILSTAND (2005), een half uur durende aaneenschakeling van foto’s en voice-over, stroomde geen bloed. maar heerste een echt mysterie.
In zijn eerste lange speelfilm, de psychologische horrorthriller ZWART WATER betrekt een Nederlands gezin een spookachtige woning in België. Het is het ouderlijke huis van moeder Christine (Hadewych Minis). Haar man Paul (Barry Atsma) is enthousiast over de nieuwe start, maar dan heeft hun negenjarige dochtertje Lisa (Isabelle Stokkel) een vreemde ontmoeting in de kelder. Een spookmeisje. Karen heet ze en ze zegt de vermoorde tweelingzus van Lisa’s moeder te zijn. Is dit Lisa’s inbeelding of?…
Het Belgische spookhuis wordt mooi in beeld gebracht door Guido van Gennep (director of photography van o.a. OORLOGSWINTER) en de sets en kostuums ogen verzorgd. Dat ZWART WATER duidelijk inspiratie put uit films als THE SIXTH SENSE of EL ORFONATO is geen schande. Ook die films kwamen immers voort uit een traditie van tweeling-, spook- of weesmeisjes in griezelige oude huizen, die al dateert van pakweg THE INNOCENTS uit 1961. Het subgenre zal ook wel altijd populair blijven, temeer daar het kans biedt op horror met wat interessantere personages en psychologische diepgang. Van Strien maakt in ZWART WATER dan ook veel werk van de klassieke ingrediënten: familiegeheimen, eenzaamheid, emotionele verwaarlozing en onzekerheid over werkelijkheid en fantasie. Iets té veel en té klassiek, eigenlijk. De neurotische moeder die haar carrière belangrijker vindt; de scène waarin Lisa niet van school wordt opgehaald; het feit dat Lisa al eens eerder een denkbeeldig vriendje had (‘Domlook’)…
Van Strien vinkt al deze reeds bekende dramatische elementen netjes af, en – kennelijk om er helemaal zeker van te zijn dat we het begrepen hebben – herhaalt ze voordurend in nieuwe scènes en voice-over. Daardoor blijft ZWART WATER nogal steken in het soort drama dat je heel vaak ziet in de aanloop van dit type film. En echt los gaat het niet. Karen wordt al snel van iedere griezeligheid ontdaan. Het spookmeisje (gespeeld door Charlotte Arnoldy) beweegt en praat zoals ieder ander kind. Alleen haar ouderwetse garderobe geeft aan dat ze niet van deze tijd is. Twijfel of Lisa het zich niet allemaal inbeeldt wordt er nauwelijks gezaaid. Atsma is een sympathieke vader, maar lijkt verloren wanneer hij in de tweede helft opeens in actie moet komen. Minis heeft wel een goed gezicht voor de rol, maar schakelt wat ongemakkelijk tussen tragiek en hysterie. De enige scène waarin zij de extremen mocht opzoeken en in de keuken als een waanzinnige op iets staat in te hakken, leverde ook meteen het enige effectief enge tafereel op – dat dan ook prompt in de teaser belandde. Helaas: het blijkt een nachtmerrie.
Het kost grote moeite om in Nederland horror in de bioscoop te krijgen. Van Strien is het gelukt. Maar op grond van zijn originele korte films hadden we gehoopt dat hij nog verder buiten de gebaande paden zou treden.
Di: Independent (NL: 4 maart)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 8 maart 2010.
