Wanneer de 22-jarige Martin Durnley (Hywel Bennett) in een Londense speelgoedwinkel wordt betrapt op de diefstal van een rubber eendje, redt hij zich uit de situatie door zich voor te doen als verstandelijk gehandicapt. Niet alleen komt hij ermee weg, hij wekt ook de sympathie van een andere klant, de ongeveer even oude Susan Harper (Hayley Mills). Maar Martin mag dan in het bezit zijn van zijn verstandelijke vermogens, hij heeft ze niet allemaal op een rijtje.
Op een regenachtige avond staat Martin, die voor zijn zwakbegaafde alter ego de naam Georgie heeft bedacht, met koffers en al voor de deur van het pension van Susans moeder Joan (Billie Whitelaw). Bedremmeld vraagt hij of hij er mag logeren zolang zijn vader voor zaken in Parijs is. In werkelijkheid is Martin door zijn stiefvader (Frank Finlay) het huis uit gezet, een man die als eerste aan den lijve zal ondervinden wat het betekent om Martin tegen je in het harnas te jagen – zie ook de in een neersuizende vuist geklemde schaar op de cover van de dvd-uitgave. Zodra Martin alias Georgie zijn intrek in het pension heeft genomen, dat ook nog een gefrustreerde filmmaker (Barry Foster) en een vriendelijke Pakistaanse student (Salmaan Peerzada) herbergt, kan hij in alle vrijheid zijn moordplannen voorbereiden.
In 1968 raakte de Hitchcock-achtige thriller TWISTED NERVE een gevoelige zenuw. Dat de filmmakers de gestoordheid van hun moordenaar terugvoerden op een chromosoomafwijking die bij diens oudere broer tot het Syndroom van Down had geleid, zorgde voor grote verontwaardiging. Bijna veertig jaar later lijkt de opwinding wat overtrokken. Inderdaad is de ‘wetenschappelijke’ verklaring voor Martins moordlustige neigingen net zulke fictie als de film zelf, en ‘mongolisme’ heeft in het politiek correcte spraakgebruik allang plaatsgemaakt voor het eufemistische ‘Down-syndroom’. Maar is er ook maar één aanwijzing dat de filmmakers een serieus medisch/maatschappelijk probleem wilden aansnijden? Wat ze vooral laten zien is dat een verwrongen opvoeding en verstikkende moederliefde een desastreuze invloed hebben op de psyche van een kind. En daar is geen woord aan gelogen. Niettemin werd TWISTED NERVE inderhaast voorzien van een gesproken disclaimer die de kijker plechtig bezweert dat de filmmakers nooit de bedoeling hadden een oorzakelijk verband tussen ‘mongolism’ en moordlust te leggen.
Tegelijk met de verontwaardiging was er in Groot-Brittannië verbazing over het feit dat uitgerekend de gerespecteerde tweelingbroers Roy (regie) en John (productie) Boulting, met o.a. klassiekers als THUNDER ROCK (1942, zie SN #60) en BRIGHTON ROCK (1947) op hun palmares, zich met zoiets laag bij de gronds hadden ingelaten als een ranzige psychologische thriller met verontrustende seksuele ondertonen. Een vergelijkbare ‘uitglijder’, PEEPING TOM (zie SN #74), had acht jaar eerder hun collega Michael Powell artistiek de kop gekost. Gek genoeg bleef land- en tijdgenoot Alfred Hitchcock, naast master of suspense de grootste master of sexual deviation van allemaal, dergelijke kritiek goeddeels bespaard.
Net als PEEPING TOM kwam TWISTED NERVE uit de pen van Leo Marks. Maar Marks maakt er ditmaal een raar Freudiaans potje van wanneer hij in de jongenskamer van Martin bodybuildersblaadjes laat slingeren die een homoseksuele geaardheid suggereren, tegelijkertijd de relatie tussen moeder en zoon sterk oeidipaal inkleurt en in een memorabele scène Martin bloot opvoert voor een manshoge spiegel met een barst in het glas ter hoogte van diens geslacht. Walgt Martin soms zo van zijn lichaam, dat hij zichzelf hier symbolisch castreert? Om het allemaal nog verwarrender te maken leest hij in bed Psychopathia Sexualis van Richard von Krafft-Ebing, maar geldt zijn obsessie de in alle opzichten normale en begerenswaardige Susan. Weet Martin niet goed te kiezen uit het rek ‘seksuele afwijkingen’ of wist Marks, die bij PEEPING TOM nog zo’n stevige greep had op zijn complexe materiaal, er gewoon geen raad mee?
Resultaat van die onstandvastigheid is dat Martin, trouwens weergaloos irritant – en dus precies op maat – gespeeld door Bennett, een fascinerend wezen blijft, een psychopaat met een eigen, grillige agenda. Gelukkig voorziet Marks in meer interessante personages. Kindvrouwtje Hayley Mills weet haar onschuldige Barbie-voorkomen uitstekend uit te buiten, zonder onze sympathie te verliezen, en pensiongast Barry Foster is memorabel als de pathetische tijdelijke minnaar van Joan, die zijn plek ingepikt ziet worden door ‘Georgie’. Maar het is Billie Whitelaw (Acht jaar later de angstaanjagende Mrs. Baylock in THE OMEN) die de show steelt met haar portret van de seksueel onbevredigde Joan die zich aangetrokken voelt tot de jongeman die haar ‘mummie’ noemt en na een geveinsde nachtmerrie bij haar in bed kruipt.
Het is die rode draad van onderdrukte, gefrustreerde en geperverteerde verlangens die TWISTED NERVE constant boeiend houdt, ook wanneer de spanning tijdens de speelduur van bijna twee uur inzakt. Boulting is geen Hitchcock, maar af en toe verrast hij door een geïnspireerde visuele oplossing, zoals wanneer de camera traag door de hal van het pension dwaalt tot we door een openstaande deur het schuurtje in de tuin krijgen te zien en een zagend geluid aangeeft dat Martin ter plekke een slachtoffer aan het ‘opruimen’ is. Knap gedaan is ook de scène waarin ‘Georgie’ en Susan zich na een zwempartij aankleden. Zij achter een struik, hij in het open veld, zodat zijn mannelijkheid haar niet zal ontgaan. Een poging tot aanranding wordt afgeslagen, maar het gevoel van onbehagen dat het voorval bij Susan achterlaat, laat ook de kijker niet meer los.
Hitchcocks huiscomponist Bernard Herrmann zorgt met een onheilspellend thema, dat zowel in een gefloten als georkestreerde versie voorbijkomt, tenslotte voor wat extra kippenvel. Datzelfde deuntje werd trouwens gekaapt door Quentin Tarantino voor het eerste deel van KILL BILL, waar het de herkenningsmelodie is van Daryl Hanna’s Elle Driver. Roy Boulting maakte na TWISTED NERVE nog een onbeduidend Goldie Hawn-vehikel (THERE’S A GIRL IN MY SOUP, 1970) en een in vergetelheid geraakte Peter Sellers-komedie (SOFT BEDS, HARD BATTLES, 1974). Drie jaar na TWISTED NERVE trouwde hij op 58-jarige leeftijd met de 33 jaar jongere Hayley Mills. Over seksueel afwijkende voorkeuren gesproken.
Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #75, najaar 2007.
