Na 23 jaar maakt een Duitse dvd een einde aan de obscure status van ANGST, dat eerder in kleine kring als een meesterwerk bejubeld werd. De Oostenrijkse film toont wat in beeldend Duits een amoklauf genoemd wordt: een man gaat uit moorden.
ANGST werd in 1983 gemaakt door de Oostenrijkse regisseur Gerald Kargl en de Poolse cameraman Zbigniew Rybczynski. Ze schreven het scenario naar aanleiding van de amoklauf van de Oostenrijker Werner Kniesek, die uit pure moordlust in 1980 in Salzburg drie mensen ombracht. Kargl financierde zijn regiedebuut zelf en dat zou hem lelijk opbreken. ANGST kreeg bij uitbreng in eigen land lovende kritieken, maar trok weinig publiek. Elders bleek de film onverkoopbaar: potentiële distributeurs vreesden een verbod of overmatige censuuringrepen. Wel verscheen er op een Belgisch label een videoversie.
Het is ongepast te beweren dat de film spannend, eng of onderhoudend is. ANGST onttrekt zich aan dergelijke kwalificaties. Het is een schokkende confrontatie met een gevaarlijke gek. De man is voortdurend in beeld, waarbij nerveus en ontregelend camerawerk hem tot middelpunt van de wereld maakt, en we horen hem in krankzinnige monologen aan het woord. Hij opent de film zo: ‘De angst in haar ogen en het mes in haar borst, dat is de laatste herinnering aan mijn moeder.’ Luchtiger of vrolijker wordt het vervolgens niet. De man wordt vrijgelaten en gaat buiten de bajes meteen op zoek naar nieuwe slachtoffers. Die vindt hij. Kargl schrikt er niet voor terug tot in detail te tonen wat de dader met ze doet.
De stilering en de fraaie synthesizermuziek van Klaus Schulze plaatsen de film nadrukkelijk in het begin van de jaren tachtig, maar de gruwelijke waanzin is van alle tijden. Wie de geniaal gestoorde acteur Erwin Leder de gevangenispoort ziet uitwandelen om moorden te plegen, denkt prompt aan de recente ophef over ontsnapte TBS-patiënten. angst transformeert abstracte krantenberichten tot een concrete marteling van de toeschouwer en is daardoor een belangrijke film gebleven. Kargl moest echter jarenlang commercials draaien om zijn schulden af te lossen.
Hij laat in een (tekst)interview op de dvd van Epix Media weten dat hij het expliciete geweld in zijn film ongepast vindt. Hij had de kijker liever gespaard. Het had hem mogelijk commercieel succes opgeleverd, maar ANGST was dan een meer gangbare film geworden. Op de Epix-dvd oogt en klinkt de film uitstekend, ondertitels ontbreken en de extra’s zijn karig, maar in tekst toch interessant. Voor het Amerikaanse Barrel Entertainment nam de Duitse regisseur Jörg Buttgereit al twee jaar geleden een interview en een audiocommentaar met Kargl op. De website van Barrel meldt dat de langverwachte release van de angst-dvd dit jaar plaatsvindt. We mogen hopen dat Gerald Kargl dan eindelijk het krediet krijgt dat hem toekomt: ANGST is een meesterwerk.
Extra’s ***
Di: Epix Media (Dl, R2)
Copyright Bart van der Put. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #71, najaar 2006.
