RIP | Halverwege het eerste decennium van deze eeuw was filmmaker en visionair René Daalder een aantal jaren columnist voor Schokkend Nieuws. In 1944 op Texel geboren verhuisde René zo’n dertig jaar later naar Hollywood, altijd op zoek naar het nieuwe en onverwachte. Aan die zoektocht kwam eergisteren een eind.
Op de Filmacademie maakt René midden jaren zestig deel uit van de 1,2,3 Groep: vijf studenten die zich tegen de auteursverheerlijking van de Nouvelle Vague verzetten. Zeker achteraf gezien een illuster vijftal met naast René, Frans Bromet, Rem Koolhaas, Samuel Meijering en Jan de Bont in de gelederen. Jongens van een jaar of twintig die het ingedutte Nederlandse filmwereldje wel eens even een schop onder de kont zullen geven. Uit de overwegend negatieve reactie op René’s debuut uit 1969, DE BLANKE SLAVIN, kan worden opgemaakt dat die kont moeilijker van zijn plaats is te krijgen dan verhoopt. Waarna de jonge filmmaker maar één uitweg ziet: Hollywood.
In 1976, na een tijdje onder de vleugels van exploitationkoning Russ Meyer te hebben verkeerd, maakt hij zijn Amerikaanse debuut met de curieuze exploitationfilm MASSACRE AT CENTRAL HIGH. Een wraakfilm waarin onvermoede feministische tendensen worden aangetroffen door een criticus die meent dat achter de naam René Daalder een vrouw schuilgaat.
De film blijkt niet het startschot voor een carrière à la Carpenter en Hooper. In de jaren na MASSACRE ontpopt René zich als een duvelstoejager. Zijn huis wordt tijdelijk het Amerikaanse hoofdkwartier van The Sex Pistols en in 1985 regisseert hij een lange muziekvideo voor Supertramp. Muziek speelt sowieso een belangrijke rol in zijn activiteiten, te beginnen met tekstuele en productionele bijdragen aan Waar ik woon en wie ik ben, het zesde album van medestudent Boudewijn de Groot uit 1975.
Wanneer ik René voor het eerst ontmoet tijdens de Nederlandse Filmdagen in 1986 is hij daar met zijn low-budget sciencefictionfilm POPULATION 1, een punkmusical over de enige overlevende van een kernramp, gespeeld door Tomata du Plenty, zanger van The Screamers. Tijdens ons gesprek laat René de storyboards zien van een andere band waarmee hij een film gaat maken: Metallica. Zijn enthousiasme lijkt minder de band zelf te gelden dan het vooruitzicht een film te draaien die voor tachtig procent uit special visual effects zal bestaan. Maar zoals zoveel projecten van René komt ook dit niet tot wasdom. Jaren later geldt hetzelfde voor STRAWBERRY FIELDS, een animatiefilm gebaseerd op de gelijknamige Beatles-song (waarvoor de rechten overigens zijn afgekocht).
En de films die René wel maakte? Twee – het zal eens niet – rare, eigenzinnige SF-films (HYSTERIA en HABITAT), beide uitgebracht in 1997, en twee documentaires waarvan HERE IS ALWAYS SOMEWHERE ELSE de mooiste is. Over de jonggestorven kunstenaar Bas Jan Ader wiens carrièreverloop treffende gelijkenissen vertoont met dat van René zelf. Een relatief conventionele biografische film die bewijst dat René, in weerwil van zichzelf, zonder veel technologische franje een sterk, ontroerend verhaal kan vertellen. Ongeveer in dezelfde periode beëindigt hij zijn medewerking aan Schokkend Nieuws, waarvoor hij met ingang van nummer 57 een aantal jaren de column Virtuele bespiegelingen uit Hollywood heeft verzorgd. Columns waarin hij vanuit zijn standplaats met enige tegenzin herinneringen ophaalt en liever vooruitblikt naar wat het medium film allemaal nog aan ongekende mogelijkheden voor ons in petto heeft. Aan het slot van zijn eerste column, De nostalgie van de toekomst, gepubliceerd op de valreep van het jaar 2003, verwoordt hij zijn ambivalentie als volgt: ‘Dit is de wereld waarin ik verkies te leven. Ik, die me meer dan wie dan ook alleen maar thuisvoel in de toekomst, altijd op zoek naar de grensverleggende cutting edge, met weinig of geen geduld voor het heden, laat staan het verleden, heb me omgeven met al deze bedwelmende Hollywood-nostalgie. Maar laten we niet vergeten dat dit is waar de toekomst ooit begon.’
Copyright: Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 3 januari 2020.
