TGIF | Films zijn te vaak het dekentje waar fans zich in willen rollen, als bange kinderen in het donker, zo luidt de premisse van deze TGIF. En dat terwijl we in de bioscoopzaal eigenlijk alleen maar op zoek zijn naar wonderlijke nieuwe dingen.
Ik heb vakantie en in mijn luie zetel verdwaal ik in het prachtige Borne van Jeff VanderMeer. Zoals altijd vormt zich in mijn hoofd al de film die ik later op het witte doek (of op Netflix) zal zien. In dit geval: de ruïnes van de door een biotechbedrijf verwoeste stad, de moordzuchtige beer Mord, het mysterieuze meisje Rachel en natuurlijk dat ongrijpbare wezen Borne zelf. De vraag wie geschikt is om dit boek te verfilmen, wordt door Google meteen opgelost en is blijkbaar al oud nieuws: Paramount en Scott Rudin hebben de rechten al gekocht. Of Alex Garland na ANNIHILATION opnieuw zal regisseren, is nog niet bekend, maar ik hoop van wel, al heeft niet iedereen Garland hoog zitten.
Het overkomt me wel meer. Ik lees een goed boek en denk: daar zit een film in. Dan blijkt die al aangekondigd of zelfs al gemaakt te zijn. Een vakantietip die zelfs een onuitstaanbaar strand onweerstaanbaar maakt: The Book of Strange New Things van Michel Faber, een SF-achtige ideeënroman van 700 bladzijden over een dominee die op de planeet Oasis het Christendom gaat verkondigen aan de oorspronkelijke bewoners – aliens die er ongeveer zoals mensen uitzien. Pakweg de eerste honderd bladzijden zijn verfilmd als een pilot voor een Amazon tv-reeks die er nooit is gekomen. In een van de hoofdrollen: Haley Joel Osment. Het is even schrikken als je hem, zoals ik, jarenlang uit het oog bent verloren.
De strijd tussen film en boek is een rode draad in mijn leven. Er is eenvoudigweg te weinig tijd om beide passies tevreden te houden. Mijn studenten daag ik elk jaar uit om een halfuur per dag te lezen. Dat is niet veel, het is de tijd die je makkelijk op je gsm of in de tram verknoeit, maar je leest er wel 35 boeken per jaar mee. Daar schrikken die jongeren van, die meestal niet verder dan twee, drie boeken komen. Veel liever kijken ze naar de verfilming van het boek en soms kan ik ze geen ongelijk geven. De vraag waar ik maar geen antwoord op vind is deze: getuigen die vele boekverfilmingen nu van bloedarmoede, of net niet? Wat als we geen BLADE RUNNER zouden hebben, geen LORD OF THE RINGS, geen THE SHINING of geen 2001: A SPACE ODYSSEY?
Of het nu door een boek of een film is; ik wil verwonderd worden. Ik haal die term van Aristoteles uit een oud essay van Eddy van Vliet. Dat is een Antwerpse neoromantische dichter maar lees vooral even verder want ik kom toch weer op film uit. Van Vliet citeert in het bewuste essay Ludwig Wittgenstein, die zegt: ‘Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt.’ Met andere woorden: wat je niet in taal kan uitdrukken, bestaat niet. Je kunt over deze uitspraak lekker uren filosoferen, maar waar het op uitdraait is dit: poëzie is in staat om het onzegbare uit de drukken dankzij… verwondering.
Ik denk dat dit bij uitbreiding geldt voor elke kunstvorm en dus ook voor film. Daarom is het zo jammer dat Hollywood zo vaak op veiligheid speelt en kiest voor films die nauwelijks nog verbazing of verwondering opwekken. Het zal wel de schuld van de fanboys zijn die films graag exact zo gemaakt zien worden als ze zich in hun hoofd afspelen. Dat doet me dan weer denken aan kinderen die keer op keer hetzelfde boek lezen of dezelfde film zien, omdat ze vast willen houden aan de zekerheid die de bekende verhaalstructuur hen biedt. Drieste plotwendingen, onverwachte peripetieën en tegendraadse eindes kunnen fanboys en kinderen gestolen worden. LOGAN-regisseur James Mangold maakt zich zorgen over deze trend, die nu al een tijdje aan de gang is. In een aantal tweets vreest hij dat boze fans er uiteindelijk voor zullen zorgen dat talentvolle regisseurs het strijdperk verlaten – moe getergd door de voortdurende bemoeienissen van het fandom.
Het moet herkenbaar klinken voor de veelgeplaagde Colin Trevorrow, die sinds zijn debuut SAFETY NOT GUARANTEED misschien ooit nog zal hopen écht in de tijdreismachine te kunnen stappen. Trevorrow zal aan het roer staan van JURASSIC WORLD 3, maar niet iedereen ziet dat zitten. Een online petitie wil J. A. Bayona in de regiestoel, de Spanjaard die JURASSIC WORLD: FALLEN KINGDOM een injectie EL ORFANATO gaf. Nu ben ook ik een Bayona-fan, maar dit soort online petities moeten echt maar eens stoppen. Niemand is verplicht straks een kaartje voor JURASSIC WORLD 3 te kopen.
Het toeval wil dat veel van het filmnieuws van afgelopen week voor de nodige discussie of opschudding zal zorgen bij het fandom. Vraag nummer 1: is Joaquin Phoenix een geschikte/geschifte The Joker in het DC-oorsprongsverhaal (regie: Todd Phillips) waarvan de opnames in september van start gaan? De film staat zoals bekend los van het filmuniversum rond de Justice League, waar Jared Leto de dienst blijft uitmaken. Vraag nummer 2: zal het Neill Blomkamp met ROBOCOP RETURNS wél lukken om de geest van Paul Verhoeven te pakken te krijgen (en verzacht deze ‘requel’ de pijn van de gemiste Alien-film?) Vraag nummer 3: wat doet Nicolas Cage in godsnaam als Spider-Man Noir in SPIDER-MAN: INTO THE SPIDER-VERSE? Open de debatten.
Ik heb het idee dat we de slaagkansen van blockbusters te vaak afmeten aan de mate waarin ze trouw blijven aan het origineel dat zo vastgeroest zit in ons hoofd. Denk aan de kinderen en hun kapotgelezen boek. Goed voorbeeld deze week: de reshoots van Shane Blacks THE PREDATOR betreffen blijkbaar niet enkel het einde, maar ook enkele scènes waarin verwezen wordt naar de twee originele films. Moet dat? Blijkbaar wel, omdat die scènes het dekentje zijn waar de fans zich in kunnen rollen als ze het moeilijk hebben. Het is de honing op de fopspeen. Rustig maar, alles komt goed.
Het is een vreemde constatering, omdat we als volwassenen toch zouden moeten weten dat het echte genot niet in de herhaling verscholen zit, maar in de verrassing. Steeds meer heb ik zin om de platgetreden paden van Hollywoodfilms links te laten liggen en me te begeven op de hobbelige weggetjes van de wonderlijke nieuwe dingen die woord en beeld te bieden hebben, zoals de hierboven vermelde boeken van VanderMeer en Faber. Doe er je voordeel mee, beste lezer, al is het maar een halfuur per dag. Je kan ook de films kijken/afwachten maar ik ben er niet zeker van dat de verwondering van het beeld even groot is als die van het woord.
Fijn weekend!
