De man achter The Wicker Man

Morgenavond is Robin Hardy te gast op het Offscreen Filmfestival in Brussel. Om 20.00 uur verzorgt hij in Bozar een inleiding bij zijn cultklassieker THE WICKER MAN uit 1973. Schokkend Nieuws had een interview met hem.

In de fotorubriek Breedbeeld in SN #107 figureerde zijn film nog prominent. THE WICKER MAN is een onbetwiste klassieker in het subgenre van de Britse Pagan Horror. Op zoek naar het verdwenen meisje Rowan reist de strenggelovige sergeant Howie (Edward Woodward) naar het eiland Summerisle, zich niet realiserend dat Lord Summerisle (Christopher Lee) en zijn opgewekte natuurvolkje hem een groots en onvergetelijk eerbewijs bereiden.

Schokkend Nieuws sprak de 84-jarige Robin Hardy in 2011 toen hij in Brugge te gast was tijdens het Razor Reel Fantastic Filmfestival.

‘Als je naar oude horrorfilms kijkt: alle hekserij die daarin zit, knoflook, crucifixen… dat zijn verzinselen van de kerk. Het is hun visie op paganism en zij zien het als een conflict tussen goed en kwaad. Scenarist Anthony Schaffer en ik dachten, toen we THE WICKER MAN maakten, dat het interessant zou zijn om terug te keren naar de bron. Er is zoveel meer over te zeggen. In al onze talen verwijzen de namen van de dagen en de maanden naar de oude godsdiensten. Dat komt allemaal recht from our pagan past. Het idee was om zo’n samenleving te doen herleven met hedendaagse mensen die eer bewijzen aan de dieren, de bloemen, de bomen…’

Toen u de film maakte, begin jaren zeventig, was Hammer in Engeland eigenlijk al op zijn retour. In de VS dook een nieuw soort horror op: THE LAST HOUSE ON THE LEFT, THE TEXAS CHAIN SAW MASSACRE…

‘Maar ik was helemaal niet bezig met wat anderen aan het doen waren. Tony Shaffer en ik hadden een televisiebedrijf, al vanaf midden jaren vijftig. Ik was managing director en we hadden kantoren in Parijs, Frankfort, Milaan en New York. We maakten commercials en televisieprogramma’s. Ik ben uit de VS teruggekomen voor THE WICKER MAN. Ik had wel een paar Hammerfilms gezien, natuurlijk. Die waren behoorlijk tongue in cheek, dus het was helemaal geen grote sprong naar THE WICKER MAN, die ook vol komedie zit. De liedjes, dat was wél totaal nieuw. Raar dat later niemand anders dat nog geprobeerd heeft.’

Het scenario kwam van Tony Shaffer.

‘Mijn zakenpartner. Tony was de tweelingbroer van Peter Shaffer, een succesvolle Britse toneelschrijver. De verhouding tussen tweelingbroers, vooral identieke tweelingbroers en al helemaal als ze alle twee artistiek zijn, is… quite interesting. Hoewel ze dol waren op elkaar, was er altijd het gevoel dat Tony wilde wat zijn broer al had bereikt. In ons bedrijf werkte hij eigenlijk onder zijn mogelijkheden. Begin jaren zeventig kwam zijn broer Peter naar me toen en zei: “Kan ik hem uitkopen? Dan komt hij voor mij werken en hoeft alleen nog maar te schrijven.” Tony schreef meteen één van de meest succesvolle toneelstukken ooit, Sleuth. Kort daarna schreef hij het scenario voor THE WICKER MAN.’

Wie schreef die opvallende liedjes?

‘Het was mijn idee dat we liedjes zouden hebben, maar Paul Giovanni schreef de muziek. Paul woonde in New York. Hij had veel theater gedaan en was een goede vriend van Peter. Hij schreef de muziek bij de liedjes die ik gevonden had. Alleen maar oude teksten. Summer is coming in, aan het einde? Dat is het oudste lied in de Engelse taal. Tony deed ook heel veel onderzoek naar paganism en schreef het script. Maar toen we uiteindelijk begonnen met de opnames van THE WICKER MAN, moest Tony naar New York om met Hitchcock aan FRENZY te werken. Hij liet zijn tweelingbroer achter. Als ik dus een probleem had met de dialogen, dan ging ik met Peter praten.’

De opnames waren, volgens de verhalen, niet bepaald gemakkelijk.

‘We moesten een heel eiland creëren. We hadden, denk ik, wel vijfentwintig verschillende locaties. Je ziet het eiland nooit compleet. En het moest lente zijn, maar we schoten de film in november/december. Daarom stuurde ik dus een crew naar Zuid-Afrika om luchtopnames te maken van de bloesem. We hadden ook één bos met bladeren dat in Schotland met ons meereisde op een truck. Het was moeilijk, maar het was ook fascinerend. Ik probeerde het mooi te maken, want al die locaties maken deel uit van de betovering.’
‘Edward Woodward, de hoofdrolspeler, was een televisiester. Ik houd ervan om acteurs buiten hun vaste rollen te casten, om de simpele reden dat ze dan gemotiveerd zijn om een goede performance te geven. Woodward was een fantastische acteur. Een beetje rebels en anti-establishment, dus hij vond het erg leuk nu voor christelijke politieman te spelen. Voor Christopher Lee gold hetzelfde. Hij speelde bij Hammer altijd de beetje dik aangezette vampiergraaf. Nu kon hij écht acteren. Tony had een heel lang stuk dialoog geschreven voor Christopher waarin van alles werd uitgelegd over de appelkweek, terwijl ze daar door die mooie tuin lopen. Christopher was dol op die dialoog, maar de editor en ik besloten in de montage dat het teveel was. Nu zie je er maar een klein stukje van. Maar Christophers geheugen is zo dat hij zelfs vandaag nog, hij is 87 nu, zich ieder stukje van die dialoog herinnert.’
‘Ingrid Pitt was het andere bekende horrorgezicht. Ze was aardig. Ze heeft geen grote rol. Ze was er vooral vanwege haar boezem. Britt Ekland was anders. Zij was eigenlijk een model en getrouwd met Peter Sellers. Ze had nooit de kans gekregen om te acteren. Nu had ze een échte rol. En die dansscène was natuurlijk heel belangrijk, ook al danste ze niet zo heel erg goed. Ik was blij met haar. Ze werkte hard.’

Allan Brown schetst in zijn boek ‘Inside the Wicker Man’ een veel minder rooskleurig beeld.

(Verbeten:) ‘Allan Brown knows nothing about anything. Hij was er niet bij. Hij heeft achteraf roddels verzameld die meestal onjuist waren. Hij is bij ons allemaal langsgeweest voor interviews en vroeg dan steeds “Heb je nog iets van de film: callsheets, foto’s…? Ik kan ze goed gebruiken voor mijn boek en je krijgt ze natuurlijk terug.” Alles is op eBay verkocht!’

Maar zijn de quotes dan uit de duim gezogen?

‘Dat zeg ik niet, maar hij heeft het hele plaatje niet. Geen moment. Tony was er niet bij toen we de film schoten, dus hij heeft Brown allerlei dingen wijsgemaakt.’

Hoe dan ook, bij de release van THE WICKER MAN ging mis.

‘British Lion was destijds de belangrijkste Britse producent. Zij bezaten de Shepperton Studios en ze hadden de grootste filmcatalogus, met films als THE THIRD MAN en dergelijke. Het bedrijf was waarschijnlijk, nee, zéker vooral waardevol vanwege die catalogus. De rest was verouderd en er was een politieke strijd gaande tussen de vakbonden, de studio en de aandeelhouders… De aandeelhouders zagen op een gegeven moment een kans om het bedrijf te verkopen en veel geld te verdienen aan die catalogus. Maar daarvoor moesten ze wel van Peter Snell af, die het bedrijf runde en mijn producent was. Dus toen senior-aandeelhouder Michael Winner THE WICKER MAN zag, had hij een stok om mee te slaan.’

Hij noemde het ‘de slechtste film ooit’.

‘Christopher Lee was woedend. Furieus. Hij nam de film mee naar Parijs, naar de Semaine de Cinema Fantastique et de Science Fiction en de film won er de hoofdprijs. Variety schreef er positief over. Dat was dus vervelend voor de mensen in Londen. Wat konden ze doen? Ze verknipten de film zoveel ze konden, om hem minder aantrekkelijk te maken, en brachten THE WICKER MAN uit in een double bill met een andere film die Peter had geproduceerd: DON’T LOOK NOW van Nicolas Roeg. Hoe kan iemand beweren dat het hoofd van het bedrijf dat deze twee films heeft geproduceerd incompetent was?’

THE WICKER MAN is later, op basis van een Amerikaanse kopie in het bezit van Roger Corman, gelukkig weer hersteld. Het gerucht gaat nog altijd dat het originele negatief begraven ligt onder een Engelse snelweg.

‘Denk je eens in: een gewone Engelse stratenmaker die aan een snelweg werkt en zijn baas opbelt met de vraag: “Gov’ we moeten een gat vullen. Kan er iemand even snel naar de Shepperton Studios voor wat meer filmnegatieven?”’
 
Haha!

‘It’s not likely, is it? Michael moest gewoon iets bedenken om uit te leggen waarom hij de negatieven niet kon afgeven. Natúúrlijk hebben ze die nog, al weet niemand waar ze zijn. Mike is een echte filmliefhebber. Het laatste wat hij zou doen, is negatieven vernietigen. Maar je weet wat er met film stock gebeurd, zelfs na tien jaar al. Het is niet meer zo relevant.’

Gelukkig is de film zelf dus behouden gebleven en in een mooie director’s cut op dvd verschenen. De invloed van THE WICKER MAN is enorm. In de Amerikaanse Nevada-woestijn trekt het Burning Man Festival ieder jaar tienduizenden bezoekers. In het Schotse Galloway viert men het Wickerman Festival. Aan het einde van het muziekfestival wordt een echte Wicker Man in de fik gestoken.

‘Ik ben verbaasd natuurlijk, en dankbaar. Ik had dat nooit kunnen voorzien. We wisten dat we een goede film maakten, maar ook dat die in de klauwen was gevallen van allerlei soorten mismanagement.’

De oude goden stonden – dat bewees ook de geflopte Amerikaanse remake THE WICKER MAN (2006) – aan uw kant

‘Die film was just ludicrous.  Ik denk dat ze vervloekt waren. Nicolas Cage is een uitstekende karakteracteur en schrijver-regisseur Neil LaBute is ook een getalenteerde man, maar nu zat hij er compleet naast. Mijn theorie is dat Tony Shaffer, die nu zes jaar dood is, ze vervloekt heeft.’

THE WICKER MAN en Robin Hardy zijn morgen te zien tijden het Offscreen Filmfestival in Brussel. Mis het niet!

Een zeer korte versie van dit interview werd in 2011 gepubliceerd in Schokkend Nieuws #93. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd  15 maart 2014.