Het zou best kunnen dat sommigen zich na een minuut of vijf van VAMPIRE CIRCUS bevreemd afvragen of de film per ongeluk op driekwart van de speelduur is gestart. Dat is niet het geval, maar de eerste twaalf minuten hadden makkelijk de climax kunnen vormen van een traditionelere vampierfilm. Een graaf met scherpe hoektanden die vanuit een gotisch kasteel vrouwen verleidt en schattige meisjes leegdrinkt, en een woedende groep dorpelingen met toortsen en een houten staak. Het voordeel van zo’n begin? We hoeven niet te wachten op de standaardelementen van Hammer-horror: bloedig hakwerk en tieten. In een van de extra’s wordt het op droge toon samengevat: cleavage in elke betekenis van het woord.
Bij zijn dood vervloekt graaf Mitterhaus de dorpelingen en hun kinderen, en dit geeft vijftien jaar later aanleiding tot de komst van het vampiercircus uit de titel. De artiesten zijn o.a. een sinistere dwerg-clown, een dompteuse, een zwijgzame sterke man (gespeeld door niemand anders dan de man in het Darth Vader-kostuum, David Prowse), een tijger en een vrouw in bodypaint met tijgerpatroon, een panterman en een sinistere tweeling. Genoeg om een mooie show op te zetten voor de dorpelingen die door een mysterieuze plaag in hun dorp vastzitten en daarom kennelijk zoveel behoefte hebben aan vermaak, dat ze zelfs blijven komen wanneer er doden beginnen te vallen.
Van de plot moet de film het niet echt hebben – de plaag blijft onuitgelegd en de motieven van de personages zijn vaak ondoorgrondelijk. Gelukkig is er genoeg sfeer om dat te compenseren en biedt de circustroep voldoende gelegenheid voor memorabele scènes. De scène bijvoorbeeld met de tijgervrouw die al dansend haast een orgasme lijkt te krijgen; een panteraanval in het bos; een verleidingsscène in een circuskooi – eng is het niet, maar het biedt wel een aardig alternatief voor de gebruikelijke collectie beelden die we associeren met de vampiermythe. Ook mooi zijn de scènes die gebruikmaken van de wagon met kermisspiegels en ’the mirror of life’. Ze illustreren treffend de scheidslijn tussen grappig en gruwelijk, waar circussen en kermissen op balanceren: het ene moment lach je om een struikelende clown, het volgende houdt de hele zaal de adem in omdat een leeuw uitvalt naar de dompteur.
In de tijd dat de film gemaakt werd was Hammer al voorbij de gloriedagen van HORROR OF DRACULA en CURSE OF FRANKENSTEIN. Die franchises waren tot de laatste druppel uitgemolken en het hielp ook niet dat filmproductie in Engeland relatief duur werd in de jaren zeventig. Om het hoofd boven water te houden hield Hammer de budgetten laag en de draaiperiodes kort. Haalde je het niet binnen de tijd – wat ook regisseur Robert Young met VAMPIRE CIRCUS gebeurde – dan moest je maar monteren wat je had. Dat verklaart de wat rafelige indruk die de film maakt, maar is niet per se een tekortkoming: de soms rare overgangen en onaffe effecten geven de film een dromerige (of juist nachtmerrieachtige) sfeer
Toegegeven: VAMPIRE CIRCUS is meer een vermakelijke curiositeit dan een verloren diamant. Wat het schijfje toch de moeite waard maakt zijn de goedverzorgde en samenhangende extra’s die vol enthousiasme de context induiken. Een extra feature geeft achtergrond over de film, Hammer en de crew; een andere gaat over het tijdschrift House of Hammer dat in 1976 werd opgericht, met stripversies van Hammer-films, en dat vooral populair was bij de tieners die nog te jong waren om de films in de bioscoop te mogen zien. Ter illustratie is ook een stuk van de VAMPIRE CIRCUS-strip toegevoegd, die ruwweg het verhaal tot aan de credits volgt. Het leukste extraatje is Gallery of Grotesqueries: A Brief History of Circus Horrors, dat verrassend volledig is, met o.a. aandacht voor Tod Browning (FREAKS, natuurlijk, maar ook THE UNKNOWN en het in Kino Cadavre in SN#90 besproken THE UNHOLY THREE) en eerdere Hammer-horrors.
Er ontbreekt eigenlijk maar een ding: een commentaartrack was mooi geweest. Zowel regisseur Robert Young als hoofdrolspelers Adrienne Corri en Anthony Corlan leven nog, en David Prowse heeft – zo blijkt uit de extra’s – ook wel zin om over de film te kletsen. Zij hadden wellicht meer inzicht kunnen geven in de scènes die uiteindelijk niet geschoten zijn, terwijl de film zelf zich ontzettend goed zou lenen voor een mild ironisch commentaar.
Di: Synapse Films (import). Copyright Hedwig van Driel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #96, juni 2012.
