Tijdens het 23ste Amsterdam Fantastic Film Festival gooide THE FOUNTAIN hoge ogen. De plaatjes die Darren Aronofsky (PI, REQUIEM FOR A DREAM) op het scherm tovert glijden er lekker in.
Drie verhalen worden in THE FOUNTAIN ineengeweven. Het raamwerk wordt gevormd door het verhaal van Tommy Creo (Hugh Jackman), een wetenschapper die geobsedeerd werkt aan een middel tegen kanker, en zijn vrouw Izzi (Rachel Weisz) die stervende is aan die ziekte. De twee houden intens van elkaar, maar reageren verschillend op Izzi’s naderende dood. Tommy stort zich woedend op zijn medische onderzoek en weigert de situatie onder ogen te zien. Izzi zoekt juist naar een manier om zich te verzoenen met onvermijdelijke. Ze werkt aan een boek, getiteld ‘The Fountain’, en dit manuscript vormt het verhaal-binnen-het-verhaal. In Izzi’s boek zoekt Tommy, als zestiende-eeuwse Spaanse conquistador, in de bergen van Centraal-Amerika naar het geheim van de Maya’s: de Boom des Levens. Hij wil zijn koningin Isabel (of Izzi) daarmee het eeuwige leven schenken. In het derde verhaal tot slot, zweeft Tommy in de 26ste eeuw ergens in de ruimte, in een doorzichtige bol, nabij een stervende ster die de Maya’s destijds ook al kenden.
Alles heeft met alles te maken; toen, nu en in de toekomst. De wereldreligies en de moderne wetenschap raken elkaar. Tijd is circulair. De dood is een wedergeboorte. Liefde is oneindig. Je moet het Darren Aranofsky nageven: weinigen zullen het aandurven om zo’n onversneden new age-verhaal te vertellen. Tommy in de lotushouding te zien mediteren tot hij in een staat van opperste verlichting geraakt – bij deze recensent wekte het een mengeling op van lacherigheid en respect. Want ook al vind je het pure mumbo jumbo, zoveel eigengereidheid kun je niet anders dan bewonderen. Temeer omdat THE FOUNTAIN met de nodige tegenslagen te kampen had. Beoogde hoofdrolspelers Brat Pitt en Cate Blanchett haakten in 2002 vlak voor het begin van de opnamen af en het oorspronkelijke budget van 75 miljoen dollar slonk tot 35 miljoen. Aranofsky is zijn visie desondanks volkomen trouw gebleven en dat levert een eigenzinnige film op, die eigenlijk alleen maar felle tegenstanders en ongetwijfeld ook felle voorstanders kan kennen.
Het ziet er in ieder geval erg mooi uit. De weidse uitzichten, fraaie belichting, kleuren en zorgvuldige beeldcomposities zijn verbluffend. Maar ook al is ieder beeldje zo aantrekkelijk mogelijk opgepoetst, het is helaas niet genoeg. De oude boom, de space bubble, de sterren, de conquistador en zijn koningin in een paleis vol kaarsen: THE FOUNTAIN citeert om de haverklap uit de edelkitsch die je op astrologische kalenders of in healthfood-winkels aantreft. Visueel is er geen enkele werkelijk originele vondst te bekennen, en dat geldt ook voor de inhoud. THE FOUNTAIN bevat veel verwijzingen naar grootse, wereldbeschouwelijke kwesties, maar wat de film over liefde en dood te melden heeft zijn welbeschouwd niet meer dan banale clichés. De drie verhaallijnen herhalen die alleen maar in een andere tijd en ander decor, waar de ingewikkelde structuur juist tot een verdieping had moeten leiden. Ergst van al is dat het tragische liefdesverhaal van Tommy en Izzi je ondanks alles niet echt raakt. Je vraagt je af of een rechttoe rechtaan-relatiedrama, zonder afleidende tijdsprongen, niet meer emotie had opgeroepen.
Zoals gezegd is dit het soort film waar je al snel fel vóór of fel tegen bent. Bijzonder is hij zeker, dus oordeel vooral zelf. Ondergetekende stemt het in ieder geval droevig dat zoveel pretentie, beeldclichés en leegte voor fantasie doorgaan. Fantastiek is meer dan schitterende plaatjes: het heeft de prettige eigenschap dat het mensen prikkelt tot emotie, tot overpeinzing, tot verwondering… THE FOUNTAIN heeft eerder het soezelige effect van sterretjesthee.
Di: Fox (BE: 7 maart, NL: 3 mei)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 30 april 2007.
