Wat is een held? Iemand die zijn werk goed doet. De naamloze chauffeur uit DRIVE is er zo een. Een klassieke professional in een film die hard op weg is naar cultstatus.
Westernveteraan Howard Hawks vond HIGH NOON (1952) van collega Fred Zinnemann maar niks. Over de door Gary Cooper gespeelde sheriff: ‘Hij is zogenaamd goed met een wapen, maar hij rent rond als een kip zonder kop om hulp te krijgen en uiteindelijk moet zijn Quaker-echtgenote zijn huid redden. Dat is belachelijk, die vent is geen professional.’ Volgens Hawks toont een echte professional zich in zijn daden. En zo’n man is, hoewel niet wars van teamwork, vooraleerst zelfredzaam. Een timmerman geeft zijn gereedschap toch ook niet aan zijn vrouw omdat hij het zelf even niet meer ziet zitten?
Echo’s van Hawks opvatting klinken door in het vroege werk van John Carpenter (ASSAULT ON PRECINCT 13), Walter Hill (THE DRIVER) en Michael Mann (THIEF). En nu ook in DRIVE, over een stuntrijder die ’s nachts vluchtauto’s bestuurt. De film opent met een weergaloze scène uit dat schaduwbestaan. De chauffeur, naamloos en stoïcijns gespeeld door Ryan Gosling, geeft zijn ‘klanten’ precies vijf minuten om een pakhuis te beroven. Even dreigt het mis te gaan wanneer de politie al snel van de kraak op de hoogte blijkt te zijn, maar de chauffeur houdt het hoofd koel. Wanneer een politieauto verschijnt, parkeert hij zijn auto met gedoofde lichten rustig achter een truck. Later, wanneer hij wordt opgejaagd door een helicopter, schuilt hij onder een brug. Geen paniek; hij kent het klappen van de zweep. Hij is een professional. Het tempo van de film volgt ondertussen het tempo van zijn hoofdpersoon. Geen overhaast gedoe. Totdat hij zich over een aantrekkelijke buurvrouw en haar zoontje ontfermt. Romantische afleiding leidt in dit mannenuniversum onherroepelijk tot bloedvergieten. Ridderlijkheid heeft z’n prijs.
De Deense regisseur Nicolas Winding Refn legde al eerder een voorkeur aan de dag voor eenzelvige kerels waar niet mee te spotten valt (PUSHER, BRONSON, VALHALLA RISING). Maar DRIVE is de eerste film die nadrukkelijk in een Hollywoodtraditie wortelt, in de door Hawks geïnspireerde tough guy-cinema uit de jaren zeventig en tachtig, en dan met name de artistiek wat ambitieuzere tak ervan. Refn maakte zich niet alleen het tempo eigen van die films, maar grijpt ook terug op de elektronische scores uit die tijd – denk bijvoorbeeld aan de van repeterende motiefjes aan elkaar geknoopte klanktapijten van Tangerine Dream.
DRIVE kan genoten worden als een technisch volmaakt uitgevoerde stijloefening, en dat is het in de eerste plaats ook. Maar Gosling, hoewel fysiek geen partij voor Tom Hardy in BRONSON en Mads Mikkelsen in VALHALLA RISING, is wel degelijk een echt Refn-personage. Een man van weinig woorden die, in de traditie van Hawks, zijn identiteit ontleent aan wat hij doet. En daarmee is DRIVE, behalve een postmoderne hommage, ook auteurscinema, zij het van de anti-intellectuele soort.
Di: Cinéart (BE: 2 november / NL: 3 november) Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 5 november 2011.
