Geen documentaire of naslagwerk over science fiction ontkomt aan het tenminste noemen van THE DAY THE EARTH STOOD STILL (1951). Het beeld van ruimtevaarder Klaatu in de armen van zijn robot Gort behoort tot de iconografie van het genre.
De film gaf in 1951 het startsein voor het alien invasion genre. Maar het is vooral de vredelievende boodschap waar THE DAY THE EARTH STOOD STILL zijn goede reputatie aan dankt. Alle reden dus om blij te zijn met een gedegen dvd, al was het alleen maar omdat regisseur Robert Wise de negentig nadert en niet veel langer in staat mag worden geacht een commentaartrack vol te praten. Een halve eeuw na dato is het verleidelijk het wat onbeholpen ogende THE DAY THE EARTH STOOD STILL op één hoop te vegen met hilarische tijdgenoten als IT CONQUERED THE WORLD of EARTH VERSUS THE FLYING SAUCERS. Toch was DAY beslist geen low budget-film voor producent Fox. Zo werden de onvermijdelijke stockshots gemeden en mocht voor een ton een ruimteschip worden gebouwd. Dat landt keurig voor het Capitool in Washington, waar de boomlange kosmonaut Klaatu (Rennie) zijn boodschap voor alle volken van de wereld wil bezorgen. Hij heeft ook een kadootje voor de president, maar dat wordt hem gelijk uit handen geschoten door een nerveuze infanterist. Klaatu moet naar het ziekenhuis, van waaruit hij ontsnapt om een tijdje anoniem onder de mensen te kunnen leven. De boodschap van Klaatu komt er in het kort op neer dat de interplanetaire gemeenschap de aardbewoners in de gaten houdt. Als ze hun onverantwoorde atoompolitiek niet binnen de eigen dampkring houden, zwaait er wat. Destijds malse kritiek aan het adres van de grootmachten, maar tegenwoordig vooral een naïef aandoend standpunt. THE DAY THE EARTH STOOD STILL is, het moet gezegd worden, een beetje een saaie film. Klaatu is geruststellend knap, leuk met kinderen en niet van plan een aardse romance met Patricia Neal uit te proberen. Spektakel hoef je dan ook niet te verwachten. De trucagehoogtepunten van de film zijn matte paintings van wereldsteden waarin het dagelijks leven tot stilstand is gekomen. Wat THE DAY nog beetje meerwaarde geeft is het curieuze Christus-motief. Klaatu is gestuurd door hogere machten, sterft door mensenhand, herrijst en belooft terug te keren als we ons leven niet beteren. Zelfs zijn schuilnaam op aarde, Mr Carpenter, verwijst naar het beroep van Jezus voor hij geroepen werd de mensheid te redden. Regisseur Wise is wel zo eerlijk toe te geven dat deze diepere betekenis hem jaren later moest worden aangewezen. Wise beantwoordt op de commentaartrack vragen van regisseur Nicholas Meyer, die het interview vooral gebruikt om zijn eigen oninteressante sf-films ter sprake te brengen. Het conserveringsverhaal in het extra’s-menu is tamelijk onzinnig. Interessanter is een bioscoopjournaal dat de sfeer van de Koude Oorlogsjaren zeer goed weergeeft. Niets dan communist agression in 1951. Wise’ poging tegengas te geven is dan ook loffelijk en mischien wel moedig te noemen. Toch moet je constateren dat vijftig jaar later de sf- films waar toen op neer werd gekeken, zoals TOBOR THE GREAT of THE BRAIN FROM PLANET AROUS, kijkers van nu aanzienlijk meer plezier geven. John Agar met rollende ogen is toch echt leuker dan een keurig Brits sprekende ruimtevaarder.
FILM ••• / EXTRA’S ••• Copyright 2003 Mark van den Tempel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #58, p42.
