De Mexicaan Alfonso Cuarón maakte tot nu toe nogal diverse films. Y TU MAMA TAMBIEN, een roadmovie door de seksuele onderstromen van de Mexicaanse jeugd, maakte diepe indruk in de filmhuizen, terwijl HARRY POTTER AND THE PRISONER OF AZKABAN het goed deed bij jong en oud. Zijn nieuwste film CHILDREN OF MEN gaat wéér een andere kant op.
We schrijven 2027. Het is negentien jaar geleden dat de laatste baby geboren werd en sindsdien bleven de kraamklinieken akelig leeg. Zonder het vrolijke kindergeschrei laat de mensheid alle hoop varen. New York, Parijs, Peking, Kopenhagen, zelfs Amsterdam… een nieuwsbericht aan het begin toont ons in klassieke sciencefictionstijl dat de beschaving ten onder is gegaan aan wetteloosheid, milieuvervuiling, terrorisme en burgeroorlog. Alleen in Groot-Brittannië staat nog de schijn van een samenleving overeind, dankzij alom aanwezige militairen en de bikkelharde vervolging van de illegale vluchtelingen (‘fugees’) die proberen op het eiland een veilig heenkomen te vinden.
In het apocalyptische Londen wil antiheld Theo (Owen) eigenlijk niet veel meer dan overleven. Wanneer achter hem een cafetaria ontploft (een bomaanslag gepleegd door de overheid, kennelijk), krabbelt hij overeind en vervolgt onverschillig zijn weg langs de kooien vol huilende vluchtelingen. Ooit had Theo idealen: hij raakte ze allemaal kwijt. Alleen de bezoekjes aan zijn oude hippievriend Jasper (met aanstekelijk plezier gespeeld door Caine) doen hem ontsnappen aan de waanzin van alledag. Jasper leeft verscholen op het platteland en kweekt er cannabis die hij verkoopt aan de bewakers van het nabijgelegen vluchtelingendetentiecentrum.
Dan meldt zich Theo’s oude geliefde Julian (Moore). Zij is de leidster van een gewapende verzetsgroep die het voor de ‘fugees’ opneemt tegen de staat. Omdat Theo aan de benodigde reispapieren kan komen, is hij uitverkoren om een zekere Kee (Clare-Hope Ashitey) te helpen om Groot-Brittannië te verlaten. Kee, een jonge zwarte ‘fugee’ draagt de toekomst van de mensheid met zich mee. Ze is zwanger, zo verraadde de trailer al.
Het zijn natuurlijk klassieke sciencefictionthema’s: de Apocalyps, het verzet en dat ene individu dat verlossing kan brengen. Alfonso Cuarón weet er kleine en soms verrassende aanvullingen op aan te brengen. Aardig is bijvoorbeeld de scène waarin Theo en Kee op uiterst knullige wijze ontvluchten aan de verzetsgroep. Ook leuk: het diner bij Theo’s broer, die in zijn huis de grote meesterwerken van de wereld verzamelt, gered uit de puinhopen van de wereld. We zien de Guernica van Picasso en een enigszins beschadigde David van Michelangelo. Uit dergelijke kleine scènes spreekt plezier in het sciencefictiongenre.
Maar uit het overgrote deel van de film spreekt vooral woede. De toekomst, in Cuaróns film, is niet eens zo heel ver weg. Het is niet moeilijk om de verwijzingen naar Guantanamo Bay of Abu Grajib op te pikken. Dat de globale milieuvervuiling, de ‘War on Terrorism’ en de manier waarop het rijke westen met vluchtelingen omgaat, thema’s zijn die de regisseur bezig houden, is evident. Daarbij zaagt hij van dik hout planken. We zien de smeulende karkassen van afgemaakte koeien op het platteland; gore rookpluimen boven de stad; een forenzentrein die halt houdt op een station waar soldaten net weerloze vluchtelingen op transport zetten; standrechtelijke executies van ongehoorzame ‘fugees’; enzovoort, enzovoort.
Als politiek pamflet is Cuaróns visie op de nabije toekomst bikkelhard en geslaagd, maar ook een beetje een preek voor eigen parochie. Een aanhanger van Bush of Rita Verdonk zal er niet door van gedachten veranderen. En wanneer tegen het einde de redding komt van ‘The Human Project’, in de vorm van een boot die nog het meest doet denken aan Greenpeace’s Rainbow Warrior, wordt dat politieke statement wel een tikkeltje naïef. Dat geldt ook voor de laatste vijftien minuten, die worden ontsierd door zoetsappigheid. Wanneer Theo en Kee als een moderne versie van Jozef en Maria wegroeien van de Britse kust, krijgt het geheel een dreunend Bijbels slotakkoord. Na het pessimistische beeld dat Cuarón ons het eerste uur voorhield, klinkt dat vooral vals.
Di (NL): UIP (BE: 18 oktober / NL: 26 oktober)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 7 oktober 2006.
