De vier hoofdpersonen uit THE BUTTERFLY EFFECT zijn stuk voor stuk zwaar getraumatiseerd. Evan Treborn (als volwassene gespeeld door Kutcher) heeft niet alleen een vader in het gekkenhuis, hij zelf wordt als kind geregeld geplaagd door black outs waarin hij allerlei verontrustends blijkt uit te spoken.
Maar dat is nog niets vergeleken met de ellende waaraan zijn vriendinnetje Kayleigh Miller en haar broertje Tommy zijn blootgesteld. Papa Miller is namelijk een pedofiel die in de kelder vieze filmpjes met hen maakt. En dan is er nog dikzak Lenny, op wie iedereen de pik heeft. Er is nóg een groot drama in de levens van het viertal: een grap met een staaf dynamiet in een postbus heeft de dood van een moeder en haar baby tot gevolg. Wanneer Evan jaren later de dagboeken uit zijn jeugd weer opslaat, blijken deze een gat in de tijd te openen, waardoor zijn geest kan terugkeren in het lichaam van zijn jongere ik. Met de kennis van wat de toekomst aan rampspoed zal brengen, probeert Evan de gebeurtenissen in het verleden keer op keer een andere wending te geven.
Helaas stranden zijn goede bedoelingen op een wetmatigheid die door de Amerikaanse meteoroloog en bedenker van de chaostheorie Edward Lorenz (1917) het vlinder-effect is gedoopt. Geen gebeurtenis zo onbeduidend (de bewegingen van een vlinder) of hij veroorzaakt elders op de wereld wel een ingrijpende klimatologische storing. In het geval van Evan zijn die ‘storingen’ zelfs zo desastreus, dat het Monty Python-effect al snel de overhand krijgt op het vlinder-effect. Probeer je lachen maar eens te houden, wanneer Evan Treborn (T-reborn, snapt u wel?) na de zoveelste mislukte ingreep op het verleden zichzelf al volwassene terugvindt met twee stompjes op de plaats van zijn armen. En toch heeft de film in zijn centrale paradox – de vrijheid van handelen die het tijdreizen lijkt te verschaffen versus het onontkoombare, steeds van gedaante verwisselende noodlot – een ijzersterke troef. Dat de kunstig gecomponeerde intrige en het van droeve ironie doortrokken slot niet helemaal de bedoelde impact hebben, is maar deels te wijten aan de overdrijvingen die de twee scenaristen zich veroorloven. De minpunten zitten ‘m vooral in de onbeholpen regie (van hetzelfde duo) en een ondermaatse cast. Maar ze zijn niet overheersend genoeg om de prikkelende, venijnige film in z’n geheel onderuit te halen. De schade van het vlindereffect is in dit geval dus minder desastreus dan in het model van Lorenz.
Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #63, zomer 2004.
