Midden jaren ’80 blies tekenaar Frank Miller de bejaarde stripheld Batman nieuw leven in. De herinnering aan de door Adam West vertolkte schertsfiguur uit de tv-serie uit de jaren ’60 werd in één klap weggevaagd door The Dark Knight, een nieuwe held voor somberder tijden.
Regisseur Tim Burton nam dat imago voor de speelfilms BATMAN (’89) en BATMAN RETURNS (’92) min of meer over, maar opvolger Schumacher zocht het bij BATMAN FOREVER (’95) in een wat luchtiger benadering – met behoud van de door Miller geintroduceerde psychologische ‘verdieping’.
In deel vier, BATMAN & ROBIN, vreet Schumacher wederom van twee walletjes. Enerzijds zijn er de spectaculaire schermutselingen met buitenissige tegenstanders als Mr. Freeze (Schwarzenegger op z’n slechtst) en Poison Ivy (Thurman); anderzijds wordt uitvoerig stilgestaan bij de zogenaamde schaduwzijde van het superheldenbestaan. Zo verzucht Batman alias Bruce Wayne (Clooney) aan het ziekbed van butler Alfred (Michael Gough) dat hij zijn hele leven lang al tegen onrecht strijdt, maar niet bij machte is zijn oude vriend van de dood te redden. Daarnaast raakt hij verwikkeld in een autoriteitsconflict met zijn hulpje Robin (O’Donnell), die staat te popelen om uit Batman’s schaduw te treden (‘I’m going solo!’). En dan worden de twee ook nog concurrenten in de liefde wanneer ze in de ban raken van de dodelijke Poison Ivy. De alweer tot cliché verworden kwetsbaarheid van de ogenschijnlijk zo stoere superheld vinden we verder terug in de nieuwe aanwinst Batgirl (Silverstone), evenals Batman en Robin een weeskind dat de pijn van het verlies bestrijdt door altijd en overal het gevaar op te zoeken. Maar hoe graag de makers ook de indruk willen wekken dat ze hun personages van vlees en bloed voorzien, hun reflectie op de wankele psyche van de superheld is slechts een pose; postmoderne modieuze onzin die de aandacht moet afleiden van het feit dat dit product hart noch ziel bezit.
In een film met evenveel diepgang als het doek waarop hij wordt geprojecteerd, bevinden ook de kwaliteiten zich uitsluitend aan de oppervlakte. Het onherbergzame Gotham City ziet er met zijn samenraapsel van metropolis-architectuur, gothiek en megalomane fascistische beeldhouwkunst imposant uit; de trucages zijn onberispelijk van uitvoering en er komt geen vechtscène voorbij of de belichters laten er alle kleuren van de regenboog op los. Maar een technisch hoogstandje is nog geen goede film. BATMAN & ROBIN valt hoogstens te waarderen als een triomf van luidruchtig jaren ’90-design. Als je helemaal niets te melden hebt, doe het dan in elk geval met een hoop poeha.
Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #30, juni/juli 1997.
