IT FOLLOWS heeft geen gemaskerde moordenaar of messcherpe klauwen nodig om even spannend te zijn als HALLOWEEN (1978) of A NIGHTMARE ON ELM STREET (1984). Seks is de ultieme slechterik in deze knappe voorstadhorrorfilm, maar niet op de manier die je zou verwachten.
Twee zaken zetten regisseur David Robert Mitchell ertoe aan IT FOLLOWS te maken. Eén: een kinderdroom over een naar hem toe wandelende figuur die alleen hij kon zien. Twee: zijn ongenoegen over de nieuwe generatie horrorfilms. Snelle cuts, holderdebolder-montage, jump scares en gelikte digitale effecten kunnen Mitchell niet boeien. Mitchell is – zie ook zijn debuutfilm THE MYTH OF THE AMERICAN SLEEPOVER (2010) – wél geïnteresseerd in de leefwereld van tieners. Zelf groeide hij op in de toen nog groene voorsteden van Detroit met zijn Elm Street-achtige huizen en aangeharkte voortuinen, logeerpartijtjes onder vrienden en lange, slome zomerdagen waarin de verveling om de hoek loert.
Al die elementen komen samen in een film die tijdloos aanvoelt. Speelt IT FOLLOWS zich af in de jaren tachtig? Afgaande op decor, kleding en sfeer zou je denken van wel, ware het niet dat één van de personages de hele film door op een schelpachtige e-reader leest in De Idioot van Fjodor Dostojevski. Het geeft IT FOLLOWS iets ongrijpbaars. Mitchells manier van filmen draagt daar ook aan bij. Hij kiest voor een uitgekiende mise-en-scène met mooie rijdende en vaak rond de as cirkelende shots. In een filmisch tijdperk waarin alles sneller en korter lijkt te moeten, is dat een verademing.
Is Mitchell visueel schatplichtig aan regisseurs als John Carpenter, Wes Craven en Brian De Palma, dan haakt hij thematisch in bij Hideo Nakata’s RINGU (1998). In die film bleek een besmette videocassette de moderne variant van de vervloekte kettingbrief. Mitchell geeft een volstrekt unieke draai aan dat gegeven. In zijn film wordt de vloek doorgegeven door middel van onbeschermde seks. Over de metaforiek daarvan – aids, de jaren tachtig, angst – kan je achteraf lekker lang doorbomen.
Maar het is wel pech voor de mooie blonde tiener Jay Height (Maika Monroe), die tijdens een duffe nazomer de koffer induikt met haar vriendje Hugh (Jake Weary). Vlak na de daad maakt die haar duidelijk dat hij een vloek heeft doorgegeven waardoor ze zal achtervolgd worden tot ze die op haar beurt doorgeeft aan iemand anders. En verduiveld: niet veel later ziet Jay inderdaad ‘It’, dat telkens een andere gedaante aanneemt, op haar afstrompelen.
De kracht van IT FOLLOWS zit ‘m in de rustige, haast argeloze cameravoering. De lange lanen van Detroit, de parkjes, de speeltuinen en vooral de leegte lenen zich uitstekend voor lange takes met de steadycam. Het verhoogt het gevoel dat je ook zelf door de film wandelt, of dat je gevolgd wordt door iets of iemand. Achtervolgingswaanzin is een rode draad in de film.
Op een paar uitzonderingen na gaat Mitchell niet op zoek naar het makkelijke schrikeffect. Geen deur die kraakt, geen kat die door beeld springt, geen personage dat boe! roept. Kalmte en sereniteit voeren de boventoon, maar dat betekent niet dat je rustig op je stoeltje zit. Hoe realistisch de film ook aanvoelt, er blijkt de hele tijd iets niet te kloppen, alsof de werkelijkheid een tikje scheef hangt. Voortdurend heb je het gevoel dat er iets te gebeuren staat. Opvallend aanwezig is de loeiharde geluidsband en een elektronische score die zo uit de vingers van John Carpenter had kunnen vloeien.
IT FOLLOWS is een uitzonderlijk evenwichtige film die in de finale weliswaar het gaspedaal even intrapt met een inventieve zwembadscène, maar nooit uit de bocht vliegt. Dat komt misschien wel omdat er geen monster is dat in volle glorie getoond moet worden en geen verrassende ontknoping die uitleg behoeft. En dat biedt ook ruimte aan een uitstekend acterende tienercast die nu eens niet bestaat uit vervelende blonde bimbo’s of macho’s, maar uit normale tieners met dromen, angsten, lusten en problemen. Was het een bewuste keuze van Mitchell om nauwelijks volwassenen in de film te tonen? Waar zijn die ouders? Politie? Hulpverleners? In deze nachtmerrieachtige versie van de realiteit zijn ze nergens te bespeuren.
Distributie A-Film Benelux (NL 23 april, BE 25 maart) Copyright Hans Dewijgaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 22 april 2015.
