Filmmakers gebruiken graag vampiers, zombies of monsters als metafoor voor onze hedendaagse maatschappij. De weerwolfsymboliek in WHEN ANIMALS DREAM / NÅR DYRENE DRØMMER is dus niet echt origineel. Maar de film blinkt wel uit in sfeervolle setting en ijzersterke karaktertekening.
Regisseur Jonas Alexander Arnby maakte in het verleden reclamefilms en videoclips en was ooit als assistent in de weer voor Lars von Trier. Van flitsende montage of gekunstelde beeldtaal is in zijn debuutfilm echter geen sprake. WHEN ANIMALS DREAM opent met een lang shot van donkere wolken die zich boven de woeste zee ten noordwesten van Denemarken samenpakken. Je verwacht de post-rock van Sigur Rós op de soundtrack. Het is een Natureingang op klassieke leest geschoeid, want het kan niet anders of die onherbergzame natuur voorspelt later in de film veel narigheid.
Aanvankelijk lijkt het alsof Arnby ons een sociaal-naturalistisch drama wil voorschotelen over het leven in een kleine gemeenschap waar bijna iedereen werkzaam is in de vissector. Daar belandt ook de 16-jarige Marie (Sonia Suhl). Hele dagen sjouwt ze met gigantische bakken vis waar ze later vakkundig met het mes doorheen fileert. De dagen zijn ruw en rauw, net als haar collega’s. Bonkige kerels en potige vrouwen bekijken het frêle meisje met een mengeling van bewondering en angst. Waarom eigenlijk? Wat weten ze over haar?
De eerste helft van de film toont Arnby zich een prima observator. Er wordt amper een woord gesproken. Opvallend is dat er nauwelijks een shot in de film zit zonder hoofdactrice Sonia Suhl, die door haar androgyne uiterlijkzowel sekse- als leeftijdloos lijkt en dus uitstekend gecast is als lone wolf in deze beklemmende gemeenschap. Oppervlakkig lijkt alles normaal in dit stadje, maar je ziet de blikken, je voelt de onderhuidse spanning.
Terwijl Marie thuis samen met haar vader Thor (Lars Mikkelsen) de zorg voor haar zieke moeder (Sonja Richter) op zich neemt, sluipt de horror langzaam de film binnen. Het trage tempo en de dreigende sfeer herinneren aan die andere mooie Scandinavische film LET THE RIGHT ONE IN / LÅT DEN RÄTTE KOMMA IN (2008). Het bloed onder de nagels van Marie of de vreemde beharing op haar lichaam wijst niet op vampirisme, maar op lycantropie.
De regisseur houdt het realisme lang vol. De transformatie van Marie en de ziekte van haar moeder worden haast wetenschappelijk ontleed. Het is niet Arnbys stijl om zijn personages te laten janken bij volle maan of diep in te zoomen op gekleurde contactlenzen en uitschuivende vingernagels. Hij kiest voor wat hij zelf ‘the inner story’ noemt.
WHEN ANIMALS DREAM moet dus gezien worden als het relaas van een tiener die op de rand van de puberteit in verzet gaat tegen haar verstikkende omgeving. Hoe goed de bedoelingen van haar vader ook zijn, hij remt Marie in haar (seksuele) ontwikkeling. Het meisje moet losbreken, losscheuren, op rooftocht trekken en leren omgaan met een lichaam dat onherroepelijk aan het veranderen is.
Het is dan ook jammer dat WHEN ANIMALS DREAM uiteindelijk de ingehouden, poëtische stijl loslaat, dan toch de clichés binnen laat sijpelen. De relatie die Marie met Daniel aangaat, komt nooit goed uit de verf en de actie wordt belangrijker dan de sfeer. Wanneer het schuchtere meisje haar scherpe tanden toont, is ze eigenlijk minder interessant geworden. Is ook dat een metafoor die Arnby in zijn film wilde?
Di± Remain In Light (NL 15 januari, BE 18 februari). Copyright Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 18 februari 2015.
