De co-producent (Jan Doense) en scenarist (Phil van Tongeren) van STATE OF MIND, de film die hieronder besproken wordt, zijn de oprichters en redacteuren van Schokkend Nieuws, het blad dat je nu in handen hebt. Het pleit voor ze dat ze voor een bespreking van deze zes jaar oude film iemand buiten eigen kring zochten; al moet er aan toegevoegd worden dat ondergetekende, recensent van Het Parool, Schokkend Nieuws-abonnee van het eerste uur is, die nog steeds met smart zit te wachten op een smaakvolle Schokkend Nieuws-verzamelband. Ik kreeg de tape, een Death Valley release, met enkele aanbevelingen van co-producent Jan Doense mee: ‘De film is natuurlijk mislukt, dus je kunt er gerust gehakt van maken. En de geluidskwaliteit van de videorelease is abominabel.’
En ik geloof dat hij ook nog iets zei over de Vlaamse ondertiteling van deze Engelstalige, Vlaams-Nederlandse co-productie. ‘Overal waar in de ondertiteling ‘Jeetje’ staat, lees: ‘Godallemachtig’ of ‘Grote God’ of ‘Godnondeju.’ Uit eigen ervaring kan ik meedelen dat een dergelijk benadering van de pers in de Nederlandse filmwereld zeldzaam is. Op de videocover verschuilt Jan Doense zich overigens achter het pseudoniem Jan Doesne, maar we hebben hem herkend. En hij had gelijk over het geluid, want het klinkt alsof de meeste acteurs een emmer over hun hoofd hebben getrokken. Alle goede films lijken op elkaar en alle slechte films zijn ieder slecht op hun eigen manier, schreef Tolstoj al, en daarom gaat er van mislukte films soms een vreemde, morbide fascinatie uit. Bij goede films lijkt alles op zijn plaats te vallen; er lijkt sprake van een vanzelfsprekend gemak waarmee de puzzel tot een goed eind is gebracht. Bij slechte films lijkt elke zweetdruppel, elke slapeloze nacht en elke knallende ruzie op de set nog levensgroot aanwezig in het eindproduct. Het script van Van Tongeren is een enthousiaste citatentrommel. Er zijn schaduwen van het Bates Motel, echo’s van REPULSION, een snuifje CARRIE en een ontknoping à la Roald Dahl. Ook de geest van Stephen King is nooit ver weg. De acteurs zijn uit alle windstreken binnengevlogen en er onstaat een soort niemandsland door hun met verschillende accenten gesproken Engels, van het vette Tarantino-Engels van Fred Williamson tot aan het keurige Nederlandse schoolmeisjes-Engels van Manouk van der Meulen die de Norman Bates-rol, van psychotische gastvrouwe met moedercomplex en mannenfobie, met dapper doorzettingsvermogen vertolkt. De film is ergens rond een landgoed in de Ardennen geschoten, maar regisseur Reginald Adamson is er niet in geslaagd ook maar een greintje sfeer te creëren of zelfs maar samenhang tussen de verschillende locaties te suggereren. De montage maakt soms merkwaardige bokkensprongen en de geluidsband lijkt met een botte heggenschaar geknipt te zijn. Daar staat weer tegenover dat de kwaliteit van de muziek heen en weer slingert tussen ‘aanvaardbaar’ en ‘music for elevators’. De special effects, in dit verhaal over twee slachtoffers van een auto-ongeluk die onderdak vinden bij een merkwaardig meisje op een landgoed, zijn van het bescheiden huis-tuin-en-keuken-niveau (veel ketchup). Als psychologische thriller faalt STATE OF MIND. Terwijl er in het scenario diverse aanzetten worden gegeven – en het kamertje van Blauwbaard op het landgoed een aardige vondst is – lijkt Adamson, tevens co-auteur van het scenario, niet in staat leven te blazen in de geschiedenis. Zijn beelden zijn vlak, de acteerprestaties grotendeels amateuristisch. En in een verhaal dat toch al flink gesampled is van niet de minste voorbeelden moeten we het dan eigenlijk hebben van bijvoorbeeld een bijzonder demonische acteerprestatie, een cameraman die flink aan het freaken slaat of bijzonder smerige special effects, maar dat blijft allemaal achterwege. Ik heb me nog het meest vermaakt met Fred Williamson als politie-inspecteur, die in de Belgische Ardennen rondloopt alsof hij in een blaxploitation-film uit de jaren zeventig door een getto aan het struinen is. De manier waarop hij in diverse scènes opduikt met een grote sigaar in zijn hoofd en een merkwaardige coltrui aan (samen met zijn partner Schoelen, die eveneens een hagelwitte coltrui aan heeft) geeft aan dat het een man is die van het leven kan genieten waar zijn carrière hem ook heen voert. STATE OF MIND is typisch zo’n film die zich in het schemergebied tussen onvoldoende (een doodshoofd) en zozo (twee doodshoofdjes) bevindt, waarbij zozo overigens verbaasd en met opgetrokken wenkbrauwen dient te worden uitgesproken. Het gebruik van coltruien krijgt drie doodshoofden (goed), maar daar staat tegenover dat het gebruik van de krant en de radio als kunstgrepen om het verhaal op gang te houden een vette ‘hopeloos’ scoort. *1/2 Copyright Mark Moorman. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #36 (1998), p 16.
