Paul Verhoeven heeft het weer voor elkaar. Zijn nieuwe film verdeelt zelfs genrefans onverbiddelijk in twee kampen.
Zo werd STARSHIP TROOPERS door SN-medewerker Mark van den Tempel in de Filmkrant gekwalificeerd als ‘een hard, dom, lelijk en humorloos gedrocht’ en ‘een film [. .] zonder provocerende ideeën, zonder visie, zonder elan’. ‘Fascistisch amusement’ en ‘een debiel werkstuk’, luidt Van den Tempel’s vernietigende eindoordeel. Tja. Daar denkt ondergetekende toch anders over.
Toegegeven, STARSHIP TROOPERS is een ongelofelijk werkstuk, maar dwingt wat mij betreft juist respect af door de volstrekt compromisloze wijze waarop provocateur extraordinair Verhoeven omspringt met heilige Hollywood-huisjes en, niet te vergeten, een budget van ruim 100 miljoen dollar. Het getuigt van lef om een cast van Ken- en Barbie-klonen uit populaire soaps als Melrose Place en Beverly Hills 90210 zonder pardon aan stukken te laten scheuren door gigantische insecten. Dat niet iedereen daar de lol van inziet, bleek wel uit het feit dat het Amerikaanse publiek STARSHIP TROOPERS al na een week liet vallen als een baksteen. En ja, sommige beelden roepen ontegenzeggelijk associaties op met nazi-Duitsland en de films van Leni Riefenstahl, maar moet Verhoeven daar dan nog expliciet aan toevoegen dat hij dat satirisch bedoelt? Niet voor niets noemde de filmmaker in een interview met De Volkskrant de hyperbool als zijn favoriete stijlfiguur. Net zomin als Theo van Gogh een antisemiet is, is Paul Verhoeven een fascist. Dat weten we nou toch zo langzamerhand wel?
Maar los van deze argumenten zijn er nog diverse andere redenen waarom STARSHIP TROOPERS niet bij iedereen in de smaak zal vallen. De film is uitgesproken kil gefotografeerd, de hoofdrolspelers zijn – een enkele uitzondering daargelaten – van een zeldzaam hoog all American gehalte, en het verhaal is dun als een computerspelletje: de mensheid wordt bedreigd door aragnoids van de planeet Klendathu en besluit tot een massale tegenaanval, waarbij jonge patriotten bij bosjes sneuvelen. En dacht u dat de overlevende protagonisten aan het eind van de film gelouterd uit deze strijd komen? Integendeel, ze gaan er nog eens even extra hard tegenaan. Een ongekend cynisch slotakkoord, dat volgens mij toch echt maar op één manier kan worden uitgelegd: de mensheid kan niet zonder geweld. Dat was zo, dat is zo, en dat zal wel altijd zo blijven ook. Paul Verhoeven draagt geen oplossing aan, hij constateert het alleen maar.
Copyright Jan Doense. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #33, december 1997/februari 1998.
