Twee jaar geleden gaf de Italiaanse horror-maestro Dario Argento bij zijn memorabele bezoek aan het Tiende Festival van de Fantastische Film in Amsterdam te kennen dat de ongrijpbare status van zijn film PROFONDO ROSSO hem wel beviel. Organisator Jan Doense had hemel en aarde bewogen om een kopie van Argento’s meesterwerk naar zijn festival te halen, maar het bleek onmogelijk.
Argento vond dat niet erg, de film kreeg er een mythische status door en de regisseur houdt nu eenmaal van enigma’s. Voor de fans van de Italiaan was die uitspraak een wel erg schrale troost. Want ook op video bleek de film vrijwel onvindbaar. Tenminste, waar het ons land betrof. In de Verenigde Staten was hij bij Thorn/EMI verschenen, maar dan wel in een volkomen aan gort gesneden versie. De Italiaanse videorelease van PROFONDO ROSSO, midden jaren tachtig verschenen op het label Domo Video, is de meest complete versie ter wereld. De dialogen zijn in het Italiaans nagesynchroniseerd, de speelduur bedraagt bijna 121 minuten en het letterboxed-formaat geeft het volledige techniscope-beeld weer. Voor de techneuten onder ons: het gaat hier om een anamorphic super 35mm film met een beeldratio van 2,1:1, hetgeen wil zeggen dat het beeld 2,1 keer zo breed als hoog is. Naast het ontbreken van ondertitels, waardoor het volgen van de dialogen voor niet Italiaans-sprekenden onmogelijk is, heeft de Domo-versie het nadeel dat het beeld te donker is. Vorig jaar verscheen eindelijk een toegankelijke versie van de film op het Engelse toplabel Redemption Films, dat ook in ons land een goede distributie kent. Redemption koos voor de lange, Italiaans gesproken en Engels ondertitelde versie, maar beging een kolossale blunder door te kiezen voor een beeldvullend formaat. Techneuten opgelet: de beeldratio van een televisie bedraagt 1,33:1, hetgeen hier betekent dat PROFONDO ROSSO een derde van zijn oorspronkelijke beeld kwijtraakt. Het gebrek van deze aanpak is goed zichtbaar in een scène waarin de pianisten David Hemmings en Gabriele Lavia een gesprek voeren op een plein. Ze staan op enige afstand van elkaar, in de uithoeken van het beeld. In de Redemption-versie zien we alleen een standbeeld dat tussen hen in staat en horen we hun stemmen uit het niets opklinken. Minder zichtbaar maar nog veel erger is het feit dat Dario Argento nu juist uitblinkt in zijn cameravoering en beeldcompositie, kwaliteiten die ernstig geweld worden aangedaan door het te smalle beeld. Om de handelingen te kunnen volgen paste men het pan and scan principe toe, hetgeen wil zeggen dat er bij het overzetten naar het smalle beeld gekozen wordt voor dat deel van het beeld waarin iets ‘belangrijks’ gebeurt. Waarmee een technicus die de transfer maakt zich opwerpt tot een soort eindregisseur, die voor ons bepaalt waar het Argento om te doen was. Redemption meldt op de verpakking dat het om de ‘full and complete Italian version’ gaat, maar dat is dus onzin, want er ontbreekt een derde deel van het beeld. Voorts kwam men de Engelse censor tegemoet met het verwijderen van twee shots. Het eerste shot duurt slechts zeven seconden en toont twee vechtende honden. Het staat los van het verhaalverloop, is niet gefilmd op een van de andere lokaties en geen enkel personage zegt er iets over. Het tweede shot is belangrijker. David Hemmings vraagt de opzichter van een oud spookhuis om de sleutel. Het dochtertje van de opzichter krijgt een klap van haar vader. Hemmings vraagt haar waarom en het kind antwoordt dat haar vader gek is. In het ontbrekende shot glijdt de camera in acht seconden van het gezicht van de vader naar zijn voeten, waartussen zich een met een naald doorboorde, spartelende hagedis bevindt. Het meisje blijkt daardoor een psychopaat in wording, hetgeen veel toevoegt aan een tweede scène waarin ze figureert. Redemption verwijderde de shots omdat dierenmishandeling in Engeland gelijk staat aan kindermoord, maar liet een scène waarin een beo gedood wordt ongemoeid. Rare jongens, die Engelsen. Onlangs verscheen er dan eindelijk een Nederlandse video van PROFONDO ROSSO. Het goede nieuws is dat de tape technisch gezien veruit superieur is. De film is prachtig letterboxed weergegeven, in de oorspronkelijke 2,1:1 beeldratio, met de ondertitels keurig in de zwarte balk. De beeldkwaliteit is werkelijk fantastisch en toont details die zowel in de Redemption- als in de Domo-versie verborgen bleven. Argento hoort natuurlijk bij uitstek op een bioscoopscherm bekeken te worden, maar als men op video is aangewezen, dan is dit de best denkbare manier. Helaas is er ook slecht nieuws. Van PROFONDO ROSSO bestaan twee filmversies: de hierboven besproken twee uur durende Italiaans gesproken versie en een met twintig minuten ingekorte Engelstalige versie. Die laatste draaide eind jaren zeventig in de Nederlandse bioscopen onder de titel BLOEDLINK en is nu door Movies Select Video uitgebracht. In de lange versie worden de visuele hoogstandjes, waarmee Argento zijn vakmanschap bewijst, afgewisseld met een uitgebreide subplot. Daarin belicht de regisseur op humoristische wijze de relatie tussen pianist annex speurneus David Hemmings en de geëmancipeerde journaliste Daria Nicolodi. Die subplot is bijna volledig verwijderd. De hagedis is behouden, de honden ontbreken. Daarnaast sneuvelden enkele komische elementen: een politieman die naast een bloederig lijk een boterham eet, een man die met de Italiaanse vlag in de hand op een fiets door het beeld rijdt en een quatre-mains pianoduet van de twee pianisten. Heel erg storend is dat niet, hoewel de overgebleven een-tweetjes tussen Hemmings en Nicolodi nu af en toe een beetje uit de lucht komen vallen. De plot is in ieder geval nog goed te volgen, in sommige opzichten zelfs beter, omdat het haarscherpe beeld allerlei subtiele aanwijzingen prijsgeeft. Wat het bloedvergieten betreft is de Nederlandse versie veruit de beste, om nog maar te zwijgen over de oogstrelende, vloeiende camerabewegingen. De Amerikaanse academica Maitland McDonagh doet in haar Argento-studie Broken Mirrors, Broken Minds uitgebreid verslag van de beschreven coupures en hun betekenis. Wie net als zij elke nuance van de film en de subplots zoekt, dient een cursus Italiaans te volgen en dan de donkere Domo-versie te bekijken (te huur bij de Amsterdamse Cultvideotheek), want dat is de enige complete. Wie zijn horror liever zonder komische intermezzo’s nuttigt en bovendien prijs stelt op een technisch volmaakte beeld- en geluidskwaliteit doet er goed aan de Nederlandse versie te kopen. Maar de mededeling ‘Uncut, uncensored version’ op de foeilelijke hoes is natuurlijk onzinnig. Concluderend kunnen we stellen dat PROFONDO ROSSO ook op video zijn ongrijpbare status behoudt. Dario Argento lacht in zijn vuistje. .Domo: ***1/2 .Redemption: **1/2 .Thorn/EMI: * .Movies Select: ****** Copyright Bart van der Put. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. .Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #17, p15.
