Bijna twintig jaar na DE LIFT zie je in Maas’ recente remake DOWN dezelfde grapjes opduiken als in het origineel. Een hand die in een krap kader uit het niets lijkt te komen om de liftmonteur te grijpen, maar aan de man zelf blijkt toe te behoren; de opeenvolgende shots van een afgesneden hoofd en een afgeknipte sigaarpunt. Zijn het kleine hommages aan de film waarmee Maas anno 1983 de eerste onvervalste Hollandse horror/sf-film afleverde of ontbreekt het de regisseur gewoonweg aan fantasie?
Afgaand op DOWN, die eigenlijk niet veel meer dan een schaalvergroting laat zien ten opzichte van de voorganger, ben je geneigd het laatste te denken. Het is trouwens eigenaardig om de regisseur op de commentaartrack van de dvd van DE LIFT te horen beweren dat hij voor het eind van zijn debuut nu ‘een meer mystieke oplossing’ zou hebben gekozen. In DOWN hangen ergens in de liftschacht wat ‘mystieke’ Indianenveren, maar de ontknoping is verder identiek aan die van het origineel. En wanneer Huub Stapel en Willeke van Ammelrooy aan het eind van DE LIFT de trap afstrompelen, onthult Maas dat hij oorspronkelijk een grote scène in gedachten had, met een hele kolonne politie-auto’s aan de voet van de flat. Om er direct aan toe te voegen dat de low budget-oplossing waarvoor gekozen werd eigenlijk veel beter is. En wat zien we in DOWN? Inderdaad: overvalauto’s en een zwaarbewapend SWAT-team dat de wolkenkrabber met de moordende lift bestormt.
Maar genoeg gezeurd, want de dvd-release van DE LIFT mag er zijn, ten eerste al door het haarscherpe beeld dat bovendien keurig werd uitgekaderd op widescreen-formaat. Over de hoeveelheid bonusmateriaal valt te twisten, maar wat er wél is, valt niet tegen. Zoals het commentaar van de als altijd laconieke Maas die meteen al in het begin van de film het aandeel van de sponsors ter sprake brengt. Het draaien van een Drum paste eigenlijk niet bij het karakter van hoofdrolspeler Huub Stapel, maar ja, bij een low budgetfilm is iedere sponsorgulden meegenomen, dus zien we de acteur geregeld in de weer met een sjekkie.
Tot de andere extra’s krijg je toegang via drie liftdeuren, waarop na aanklikken wordt ingezoomd. De deuren schuiven open en via een bedieningspaneeltje kun je weer verder. Naar de storyboards bijvoorbeeld, die in samenhang met de betreffende scène zijn te bestuderen. Ook leerzaam: een vergelijking van de krakkemikkige Nederlandse trailer (waarvan een afgeragde videokopie noodgedwongen als master dienst moest doen) met de superieure Amerikaanse. De production notes zijn adequaat, maar worden ontsierd door taalfoutjes en open plekken. Waarom niet wat dieper ingegaan op het conflict tussen Van Heijningen en Maas, dat leidde tot het tijdelijke ontslag van de laatste? Nog meer raadsels: op de commentaartrack vertelt Maas dat sommige acteurs hem door Van Heijningen werden opgedrongen vanwege hun naamsbekendheid. Was dit soms de bron van de ruzie tussen producent en regisseur? En moeten we hierbij aan Willeke van Ammelrooy denken, van wie Maas zich herinnert dat ze niet goed wist wat ze met de film aan moest?
Terug naar de film zelf. Een eerste proeve van bekwaamheid moet misschien met andere maten gemeten worden dan het latere, mogelijk rijpere werk van een regisseur. Toch kun je er moeilijk omheen dat Maas’ debuut al een aardig inzicht geeft in wat er in productietechnisch betere films als DO NOT DISTURB en DOWN misging. Geslaagde suspense-scènes (met het meisje met de pop als hoogtepunt) worden afgewisseld met verplichte inkijkjes in het niet bijster interessante privéleven van de hoofdpersoon. Ook de dialoog blijkt al meteen niet Maas’ fort, al blijft het leuk om Kees Prins (in een van zijn eerste rolletjes) in verwarring te horen piepen, ‘Zal ik even groene zeep gaan halen?’, wanneer collega Gerard Thoolen met zijn hoofd klem zit tussen de liftdeuren. Oer-Hollands lullig, maar daardoor ook hilarisch, is de scène waarin Stapel hoofdschuddend constateert dat zijn echtgenote niet alleen met kinderen en al bij hem is weggelopen, maar zelfs de voorlopige oogst van een flessendoppen-spaaractie heeft meegenomen. Gelukkig steunt de onmiskenbare charme van DE LIFT niet alléén op die vroege-jaren-tachtig sfeer of de aanblik van een jonge (meteen al behoorlijk sterke) Huub Stapel. Die charme schuilt ook in de bravoure waarmee Maas in de voetsporen trad van zijn grote Amerikaanse idolen Carpenter en Spielberg (wiens JAWS model stond voor de structuur van de film) en daarmee een lange neus trok naar de deftige pretenties van zijn collega’s. ‘Voor het eerst sinds 30 jaar applaudiseerde de pers na afloop van de film’, vermeldt de productiegeschiedenis trots. Ik zou bij oudere collega’s eens moeten navragen of dat inderdaad het geval was, maar er zal zeker instemmend zijn gemompeld.
EXTRA’S ***
Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #52, september/november 2001.
