RECENSIE
Bioscoop

eXistenZ(1999)

Het was de afgelopen tien jaar behelpen met de films van David Cronenberg. We vergeven de man zijn travestiedrama M. BUTTERFLY; zelfs Alfred Hitchcock heeft een keer een musical gemaakt. Maar ook onderwerpen dichter bij huis deden geforceerd aan, zoals de kunstmatige William Burroughs-verfilming NAKED LUNCH en CRASH, waarin Cronenberg veel te nadrukkelijk naar een controverse zat te hengelen. Dan EXISTENZ: de film opent met een aantal mensen dat in een groezelig zaaltje aan een experiment zal worden onderworpen. Fijn! Ze dragen namen als Allegra Geller, Ted Pikul en Yevgeny Nourish. Goed!! Ze bevingeren plastic game pads met tepels en steken kunstmatige navelstrengen in elkaars rug. Oeioeioei!!! David: Welkom thuis. 

Wellicht heeft het feit dat Cronenberg voor het eerst sinds VIDEODROME weer zelf het scenario schreef er aan bijgedragen dat EXISTENZ zo vertrouwd aanvoelt. De verzonnen technische termen vliegen je om de oren, de personages lijken seks te bedrijven terwijl ze hun kleren nog aanhebben en bovenal: niets is wat het lijkt. Wat dat laatste betreft is EXISTENZ wel een beetje modieus, want de regisseur begeeft zich in de virtuele werkelijkheid van computergames. Top-ontwerpster Allegra Geller (Leigh) wil haar laatste game voor maatschappij Antenna Research, eXistenZ, aan een publiekstest onderwerpen voordat het op de markt komt. Een select groepje gamers mag in aanwezigheid van de diva zelf inloggen in de wonderlijke wereld van eXistenZ. Dat functioneert een beetje anders dan PlayStation. Antenna hanteert namelijk een zgn. Metaflesh Gamepod van dierlijk weefsel die via een kunstmatige navelstreng, de UmbyCord, direct kan worden aangesloten op de ruggengraat van de spelers. Het gaatje dat ze daarvoor in hun rug moeten laten branden (geen pretje, zal blijken) heet een Bioport en lijkt sterk op een anus.

Eenmaal aangesloten is eXistenZ een openbaring: een virtuele wereld die zo sterk op de onze lijkt dat je niet beseft dat je een spel speelt. Zelfs de maakster niet. Geller snapt niet dat ze reeds het spel is binnengegaan als ze tijdens de demonstratie het slachtoffer wordt van een aanslag. Samen met de haar toegewezen assistent Ted Pikul (Law) slaat ze op de vlucht voor een terroristische beweging die de wereld vrij wil maken van virtuele inmenging. Ze hebben een fatwa over Geller uitgesproken, en zijn als virus ook in eXistenZ beland. Cronenberg creëerde voor EXISTENZ geen futuristisch landschap met kille Amsterdam Zuid-Oost architectuur, maar een vriendelijk platteland waar een pompstation Country Gas Station heet en de pompbediende Gas. Raar is het er wel. Dezelfde Gas schiet zonder verdoving en zonder zijn handen te wassen een bioport in de nog maagdelijke rug van Pikul. Een Chinees restaurant in een bos? Dat moet wel virtueel zijn. En dan is het Speciale Gerecht nog niet eens op tafel verschenen. In de forellenkwekerij is geen forel te bekennen, wel worden aan de lopende band fantasiebeestjes in stukken gesneden.

Net als bij SCANNERS en VIDEODROME zijn de bedoelingen van de personages minder interessant dan hun belevenissen. Een anti-computermafia? Het zal wel. Nee, dan de operatie van Allegra’s Gamepod: Vinger aan de pols is er niks bij. En als dan ook Ian Holm met een raar accent het mes hanteert, is de film alweer een gedenkwaardige scène rijker. Zo zit EXISTENZ vol goede vondsten. Figuranten in het computerspel raken in een loop als je ze niet aanspreekt. Law nuttigt een maaltijd, bouwt van de afgekloven botjes een pistool en gebruikt een brug uit zijn gebit als munitie. En hij heeft niet eens een brug!

Ik kan me voorstellen dat sommige critici moeite zullen hebben met Cronenbergs stap terug naar vertrouwde thema’s als institutionele paranoia en lillend vlees. Mij komt EXISTENZ over als het project van een regisseur die na jaren de serieuze kunstenaar te hebben uitgehangen eindelijk weer eens ongegeneerd plezier wilde hebben. Natuurlijk is het belachelijk dat Geller haar GamePod ter waarde van miljoenen dollars kan laten crashen zonder dat ze een backup van de software heeft. Maar het beeld van Jennifer Jason Leigh die even het topje van haar navelstreng in de mond neemt voordat ze hem er bij Law insteekt, is zoveel meer sexy dan dat van Holly Hunter met ontblote borst in een autowrak. Met jouw UmbyCord in mijn Bio-port, hmmm.

Copyright Mark van den Tempel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #41, juni/juli 1999.

  • Titel
    eXistenZ
  • Lengte
    97 minuten
  • Regie
    David Cronenberg
  • Scenario
    David Cronenberg
  • Cast
    Jude Law, Jennifer Jason Leigh, Ian Holm
  • Taal
    English
  • Land
    Canada, United Kingdom, France, United States
  • Trailer
Meer HorrorMeer Sci-Fi
guest
0 Reacties
Inline Feedbacks
View all comments

Ons magazine bevat nóg veel meer.

Word abonnee!

Als je houdt van de genrefilm, is ons magazine echt wat voor jou.
Neem een abonnement en voor slechts 35 euro valt-ie 6x per jaar op je mat.