Michael Haneke zeurde onlangs nog dat door #MeToo de gedurfde erotiek van het witte doek zou verdwijnen. RED SPARROW spreekt hem tegen. Maar perversiteit is slechts een onderdeel van deze verder conventionele spionagethriller.
Stiekeme informatiediefstal, dubbelagenten, grauwe luchten, slechte accenten: alle ingrediënten voor een typisch spionnentussendoortje zitten in RED SPARROW. Maar ook: een seksschool, lange martelscènes en een verkrachting die eindigt met het slachtoffer onder het bloed van de dader, wiens keel is doorgesneden door een mysterieuze sadist. Alsof Takashi Miike plots op de regiestoel is gaan zitten.
Dominika (Jennifer Lawrence) is een Russische balletdanseres wier carrière ten einde komt door een noodlottig ongeluk. Hoe moet ze nu de zorg voor haar zieke moeder betalen? Oom Vanya (Matthias Schoenaerts) weet wel wat: hij werkt voor de regering en heeft nog iemand nodig die dichtbij een bepaalde politicus kan komen. Toevallig een balletliefhebber. De missie loopt echter uit de hand en Dominika krijgt dingen te weten die ze niet had mogen weten. Dus heeft ze twee opties: sterven of een vaste baan voor de regering aannemen. Ze kiest het laatste, en komt zo terecht op een school die haar tot ‘Red Sparrow’ zal opleiden, een spion die haar seksualiteit inzet.
Op die school, in de eerste akte, is de film op z’n meest gewaagd. Studenten worden door een ijskoude directrice (Charlotte Rampling) gedwongen tot seksuele handelingen en leren zo dat voor de staat elk offer gemaakt moet kunnen worden. De perversiteit zit hem meer in de ideeën dan in wat er getoond wordt – hoewel er ook genoeg getoond wordt. Met een paar bijna Verhoeviaanse scènes zorgt regisseur Francis Lawrence (I AM LEGEND, THE HUNGER GAMES: CATCHING FIRE) in elk geval voor spanning, ongemakkelijk of niet. Zijn conclusies over seksueel geweld zijn echter zo voorspelbaar – het gaat de verkrachter niet om seks, maar om macht – dat je je afvraagt waar dat nou allemaal voor nodig was. Dat zullen sommige mensen zich ook afvragen bij een martelscène, maar in die categorie is de gemiddelde Schokkend Nieuws-lezer wel het een en ander gewend. En het werkt nog steeds, al zou het niet meer moeten kunnen: dat cliché van de sadist die langdurig aan zijn slachtoffer vertelt over zijn martelwerktuig voordat hij aan de slag gaat.
Het is best aardig weer eens dit soort oprechte pulp uit een grote studio te zien komen. Niks knipoog, niks camp. Schaamteloze onzin met seks en geweld, bloedserieus gebracht. Maar het merendeel van de film is helaas gemaakt met een andere instelling. Dat Dominika opgeleid is als seksspion is eigenlijk nauwelijks relevant voor de John le Carré-achtige verwikkelingen die de hoofdmoot van RED SPARROW vormen. Joel Edgerton is een saaie Amerikaanse agent die de identiteit van een mol in Moskou moet beschermen. Er is wat gehannes met floppies (ken je ze nog?), discussies over het plan van aanpak – het gebruikelijke, ouderwetse Koude Oorlog-spul, maar dan in 2018.
Ook ouderwets is trouwens de omgang met taal. In INGLOURIOUS BASTERDS spraken Duitsers Duits en Fransen Frans; in THE DEATH OF STALIN spreken alle Russen gewoon Engels met het accent van de acteurs. Maar in RED SPARROW zijn ze terug: de Russen die onder elkaar Engels spreken met Russisch accent. Áls de acteurs een Russisch accent beheersen. En als ze dat niet doen, zoals Jennifer Lawrence, dan spreken ze met een fantasie-accent. Lawrence creëert met haar subtiele spel dieptes die het scenario niet heeft – maar die belachelijke R-en en L-en leiden af.
RED SPARROW is een vreemde mix van vergeetbare, sombere spionagethriller en heftige exploitatiefilm. De moeite waard? Ik weet het niet. Maar ik ben blij dat Jennifer Lawrence, een van de beste actrices van haar generatie, de uitdaging opzoekt: met RED SPARROW en MOTHER! zijn haar laatste rollen er twee die schuren en voor controverse zorgen. Dat past beter bij haar talent dan de ‘Oscarwaardige’ rollen in David O. Russells veilige troep (SILVER LININGS PLAYBOOK, AMERICAN HUSTLE, JOY). Ook al moet ze er dan een mal accentje voor opzetten.
Distributeur: Warner Bros. Release BE: 28 februari, NL 1 maart 2018. Copyright Julius Koetsier. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 28 februari 2018.
