De nieuwe Duitse serie DARK heeft om onverklaarbare redenen een Engelse titel die een grimmige thriller suggereert. Maar, wat in de trailer sterk onderbelicht blijft, is het bovennatuurlijke element: tijdreizen.
De Duitse regisseur Baran bo Odar probeerde eerder dit jaar door te breken in Hollywood met de weinig geslaagde Jamie Foxx-film SLEEPLESS. Nu is hij terug in eigen land met een nieuwe serie voor Netflix, die door de streaming-gigant in de markt wordt gezet als ‘het Europese antwoord op STRANGER THINGS’. Afgezien van één simpel basisgegeven – een thriller die zich deels afspeelt in de jaren ’80 over de vermissing van een kind in een afgelegen dorp – heeft DARK echter weinig te maken met de nostalgische familiehorror van STRANGER THINGS.
Als er dan toch een vergelijking getrokken moet worden met bestaand materiaal, dan zit DARK eerder in de lijn van bewust ingewikkelde tijdreisthrillers als PRIMER, DONNIE DARKO en LOS CRONOCRÍMENES, maar dan met een Scandinavische thriller-saus eroverheen. Denk TRUE DETECTIVE, als al het gelul over ‘time as a flat circle’ letterlijk gevolgen had gehad voor de plot.
Het verhaal van DARK is bewust ingewikkeld en blijft voor een grote lengte van de speelduur in raadselen gehuld. Het begint allemaal met de verdwijning van een aantal kinderen, waaronder de jonge Mikkel Nielsen, die op dat moment onder toezicht staat van Jonas Kahnwald, een schoolgenoot van vijf jaar ouder. De families Kahnwald en Nielsen storten in door het verlies van Mikkel, en vader Ulrich Nielsen zet in zijn rol als politierechercheur alles op alles om zijn zoon en de anderen terug te vinden. Ondertussen vallen er dode vogels uit de lucht, sterven alle schapen van een plaatselijke boer op hetzelfde moment , is er afwijkende elektrische activiteit meetbaar bij de plaatselijke kerncentrale en vindt men het dode lichaam van een kind. Probleem is: het lichaam wordt door niemand herkend als dat van een plaatselijk bekend kind.
Alle puzzelstukjes van DARK passen uiteindelijk op slimme wijze in elkaar. De onthulling van informatie is traag, waardoor het soms voor kan komen dat het publiek al verbanden heeft gelegd die nog niet door de personages zelf gelegd zijn. Maar het valt te prijzen dat de makers de toedracht van het mysterie vooral visueel communiceren. Er zijn geen ellenlange monologen over hoe de vork in de steel zit. Wanneer er wel plaats is voor een uitgebreide les in de relativiteitstheorie, dan wordt dit altijd ondersteund door een in het oog springend visueel voorbeeld, zoals splitscreen die het samensmelten van verschillende tijden verbeeldt. Dat zorgt ervoor dat de serie, hoe ingewikkeld de plot soms wordt, altijd boeiend blijft om naar te kijken.
Baran bo Odar heeft een eigen visuele stijl, die hij eerder met sterk effect inzette in de weinig geziene, maar ijzersterke thriller DAS LETZTE SCHWEIGEN (2010). Zijn kleurgebruik bestaat uit gedempte bruin- en grijstinten, met knalrode en -gele uitschieters die daardoor een gevoel van onheil oproepen. Ook gebruikt hij muzikale montages, close-ups waarbij personages recht de camera in kijken, en splitscreen en meer van dit soort filmische spierballerij. Het zijn opzichtige camera- en montagetrucjes die toch het gewenste emotionele effect bereiken en net subtiel genoeg zijn om niet lachwekkend te worden. De stijl is eigen, waardoor de vergelijking met STRANGER THINGS nog meer mank loopt. DARK voelt als het product van makers die heel goed weten welk verhaal ze willen vertellen en op welke manier, zonder al te schatplichtig te zijn aan andere voorlopers.
Dat DARK zelfverzekerd is in de vertelling valt te prijzen: het verhaal is, op het verwachte opzetje naar een tweede seizoen na, tot in de puntjes uitgewerkt. Dat levert echter ook één groot probleem op. Doordat elke verhaal- en tijdslijn (de serie speelt zich af in 1953, 1986 en 2019) als een klokwerk in elkaar grijpt, ontstaat er het gevoel dat het gehele dorp bestaat uit slechts de vier families waar de intrige om draait. Elk personage kent verschillende incarnaties en elk personage blijkt op onverwachte manieren in verband te staan met andere personages. In het tijdsbestek van één film, zoals bijvoorbeeld een PREDESTINATION of een LOS CRONOCRÍMENES, vergeef je dat de makers, omdat ze in hun anderhalf uur verteltijd economisch moeten zijn. In DARK, waar tien uur de tijd genomen wordt om het verhaal te vertellen, voelt het claustrofobisch. Er ontstaan, achteraf gezien, daardoor ook gaten in de logica van de personages: als het dorp maar lijkt te bestaan uit vier gezinnen, waarom herkennen personages elkaar soms niet in een andere setting?
DARK is daarmee een serie die visueel, emotioneel en op verhaalniveau bewondering oproept tijdens het kijken, maar waar een aantal weken bezinning later de gaten in de logica vooral zichtbaar blijven. De tand des tijds, zeg maar.
Distributeur: Netflix. Release: 1 december 2017. Copyright: Theodoor Steen. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd op 1 december 2017.
