In westerns bepalen helden en outlaws hun eigen weg en moraal. Zo ook in het prachtige WESTWORLD, maar het zijn niet alleen de bezoekers die de leus live without limits willen opvolgen. Voor God spelen heeft altijd consequenties.
De serie is gebaseerd op de gelijknamige film uit 1973, waarin bezoekers zich inleven in een exclusief Wilde Westen-themapark, bevolkt door niet-van-echt-te-onderscheiden robots die enkel bestaan voor het genot van de bezoeker. In de film sloegen de robots op hol, waarna uiteindelijk geen bezoeker meer veilig was. De serie is wat subtieler – en een heel stuk slimmer. WESTWORLD is niet zomaar een western, het is een gewelddadige maar elegante verkenning van zelfbeschikking en menselijkheid. Waarbij de hosts de sympathie krijgen en wij mensen er bijzonder slecht van af komen.
Het Westworld-park biedt de bezoeker een keur aan verhaallijnen. Je kunt schatzoeken, bounty hunten, of gewoon in het bordeel blijven hangen. Wat je maar wilt, de klant is koning. Want stel je voor: je bent stinkend rijk en wilt cowboytje spelen, maar dan zo echt mogelijk. In het themapark krijg je een kostuum en pistolen, en je wordt afgezet in het dorpje Sweetwater. Wat ga je doen: ben je een voorzichtige held zoals goedzak William (Jimmi Simpson) of ‘ga je black hat’? Blijf je in het dorp of zoek je de grenzen van het park op zoals de mysterieuze Man in Black (Ed Harris)? Wil je avontuur, liefde of sluit je je aan bij de desperado’s?
Of stel je het volgende voor: je bent briljant en wilt verhalen vertellen (Anthony Hopkins’ Robert Ford). Je ontwikkelt een kunstmatige intelligentie die enorm krachtig is en bijna niet van echt te onderscheiden. Je bedenkt een park waar honderden robots hun AI met elkaar oefenen, en kleedt alles aan alsof het ’t Wilde Westen is. Bezoekers betalen grof geld om de robots af te knallen of suf te neuken (en daarná af te knallen), terwijl opzichters en techneuten zoals de stoicijnse Bernard (Jeffrey Wright) in klinische, transparante kamers sleutelen aan plots en hosts. Wat doe je: blijf je steeds nieuwe verhalen vertellen? Voel je je schuldig tegenover jouw creaties? Of doe je mee met de bezoekers en speel je voor God in je eigen wereld?
Tot slot, stel je voor dat je wakker wordt in je eigen bed. Je staat op, gaat aan de slag, beleeft ’s avonds een traumatische ervaring en sterft tenslotte in het zand – en dit iedere dag opnieuw. Dolores (Evan Rachel Wood) heeft geen idee dat ze ’s nachts wordt gerepareerd, want haar geheugen wordt gewist en de volgende ochtend begint ze aan dezelfde loop. Totdat ze zich dingen begint te herinneren; de pijn, het geweld, het keer op keer verliezen van geliefden. Wat zal ze doen: blijft Dolores in haar loop? Gaat ze op zoek naar antwoorden? Wil ze iemand de schuld geven van deze wrede, wakende nachtmerrie? En hebben zij en Thandie Newton’s hoerenmadam Maeve eigenlijk wel een keus als ze het pad naar bewustwording volgen?
Opvallend aan WESTWORLD is dat de sympathie van de kijker bijna volledig bij de hosts ligt. Je gaat zo volledig mee in hun ontwaken en ontwikkeling naar een (al dan niet daadwerkelijk) bewustzijn, dat je steeds teleurgestelder raakt in de mens en vergelding misschien helemaal niet zo’n gek idee zou vinden. De bezoekers leren ons dat de mens wreed en egoistisch is. ‘Backstage’ leert ons dat de mens geniaal is, maar gemakzuchtig (hadden ze nou maar iets meer moeite in de resets gestoken) en de hosts maken duidelijk dat de mens maakbaar is, en wijzelf misschien niet de laatste stap in de evolutie zijn. De serie stelt grote vragen uit discussies rond kunstmatige intelligentie: wat is bewustzijn, en: is moraliteit te programmeren? Misschien is de mens, met al zijn slechte eigenschappen, wel helemaal niet zo’n ideale schepper.
WESTWORLD blijkt een andere serie dan verwacht. Je kunt de serie zien als een themapark-rit, maar laat die radertjes iets langer draaien en je ontdekt dat er meer in zit. Zoals één van de personages zegt: “You think you know what’s coming, guns and tits and all that, but you have no idea.” Dit zit ‘m in de naadloze effecten, het overweldigende oog voor detail en de intrigerende manier waarop de wereld zich ontvouwt (“Figuring it out is half the fun,” zegt Williams reisgenoot over het park, maar dit geldt ook zeker voor de serie). Ook de vele, uiteenlopende personages zijn een grote troef, met in de sterkste rollen vrouwen die geheel tegen de westerncode in hun eigen verhaal willen bepalen en geen genoegen nemen met de rol van damsel (hoera!). Tot slot kan ik niet anders dan ook het meesterlijke acteerwerk prijzen van onder andere Thandie Newton en Evan Rachel Wood. De laatste noemde WESTWORLD de ‘acting olympics’ – terecht, gezien de enorme schakelingen als emoties aan of uit worden gezet en de minieme verschillen in het gedrag en mimiek van de hosts.
De tien afleveringen voelen als een grote puzzel. Als een trein die op stoom komt, een doolhof met in het hart een deur naar seizoen twee. Tussen al het geweld en naakt door zet WESTWORLD aan het denken – over de plot, ‘tuurlijk, maar ook over onze eigen wereld en de rol die ieder hierin speelt. Het mens als wezen wordt met een scherp oog gedeconstrueerd, uitgeplozen en blootgelegd, in de slimme setting van het wilde westen, waar grenzen flexibel zijn. De serie verleidt je, net zoals het park uiteindelijk iedere bezoeker verleidt.
Het eerste seizoen ging over controle. De nadruk bij het tweede seizoen, dat in het voorjaar van 2018 volgt, schijnt op chaos te liggen. Een prachtig moment om daarvóór seizoen 1 weer terug te kijken. Dus: stap die loop maar weer in, zonder ‘m te bevragen. Iedereen op z’n plek? Klaar voor een nieuwe ronde? Play, please!
Distributeur: Warner Bros. Release NL: 8 november 2017. Copyright: Henriëtte Poelman. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd op 24 november 2017.
