In 1983 had regisseur, scenarioschrijver en componist Dick Maas een groot Nederlands succes met zijn bescheiden, maar effectieve horrorfilm DE LIFT. De remake, DOWN, is niet meer dan een herhaling van zetten.
In 1983 had regisseur, scenarioschrijver en componist Dick Maas een groot Nederlands succes met zijn bescheiden, maar effectieve horrorfilm DE LIFT. Tijdens mijn laatste jaar onder ouderlijk gezag zag ik de film in een grote en uitverkochte bioscoopzaal in Eindhoven, waar het publiek geheel volgens plan op de juiste momenten schrok en lachte. Het was een mooie avond: Maas was misschien geen Carpenter, Romero of Cronenberg, maar binnen de Nederlandse filmwereld was er dan toch een regisseur opgestaan, die echt van genrefilms hield en naar een Nederlands equivalent van pakweg HALLOWEEN had gestreefd.
Dat mijn eerste studentenwoning in de periferie van Amsterdam zich pal tegenover de flat Kronenstede bevond, daar waar Maas DE LIFT opnam, maakt dat ik de film om meerdere redenen koester. Los van de persoonlijke nostalgie blijf ik gecharmeerd van de oer-Hollandsche huwelijkscrisis van Huub Stapel en Josine van Dalsum (dat doosje vol doppen op het aanrecht!), het bronstige gedrag van Piet Römer (‘Hm, je hebt je zwarte ondergoed aan!’), de gratuite tieten van Liz Snoyink (‘Jezus, het lijkt hier wel een sauna!’) en de chips-lezing van Peer Mascini. Ik beleefde dan ook aardig wat plezier aan een lange lift-sequentie in Maas’ eerste Engelstalige thriller DO NOT DISTURB, waarin zelfs het belletje herkenbaar was. Die amusante poging om met behulp van Amerikaanse sterren en een exotisch ogend Amsterdam de internationale markt te veroveren werd in Nederland niet bepaald positief ontvangen, maar het kon erger.
Nog geen drie weken na de première zit ik in een uitgestorven Amsterdamse bioscoopzaal bij DOWN, die dan slechts een keer per dag vertoond wordt. Maas’ Engelstalige remake van DE LIFT werd door de critici slechter ontvangen dan de voorganger, maar daar bleef het niet bij. Door een noodlottig toeval werd de in New York gesitueerde film al na zes dagen roulement van alle ironische grapjes beroofd door de aanslag op het World Trade Center. Bijzaak? Niet bepaald: dat de Amerikaanse president naar aanleiding van een op hol geslagen lift in een enkele wolkenkrabber een persconferentie over terrorisme belegt was voor 11 september misschien nog grappig, maar is dat nu even niet meer. Dat Maas in terzijdes ook nog refereert aan de eerdere aanslag op het WTC en er gegrapt wordt dat Osama Bin Laden misschien met de lift geknoeid heeft, maakt DOWN niet bepaald tot ideaal escapistisch amusement in bange tijden.
Maas heeft dus pech, maar dat maakt zijn geplaagde film niet automatisch sympathieker of beter. Hoe de maker het zelf ook mag zien, DOWN vertelt met een minimum aan aanpassingen hetzelfde verhaal als DE LIFT en meerdere gruwelscènes bleven goeddeels ongewijzigd in opzet en uitvoering, al oogt het allemaal wat gelikter. De nieuwe locatie heeft ongetwijfeld meer universele charme, maar het New York van Maas is een stad van torenhoge clichés, en dat wreekt zich bij zo’n overbekende omgeving extra hard. Wanneer er een groep zwangere vrouwen in de lift vast zit, waarbij de oude sauna-verwijzing terugkeert, denkt een horrorliefhebber al snel aan de talloze misgeboorten in het Troma-oeuvre en stelt de brave aanpak van Maas teleur.
Een scène waarin een skater in ijltempo via de zuigende liftschacht en het dakterras op het plaveisel beneden wordt uitgesmeerd maakt meer indruk, en is bovendien zo snel gesneden dat het gebrek aan logica er niet toe doet. Het grootste stilistische verschil met de blauwdruk zit hem ook in het tempo, dat aanmerkelijk is opgeschroefd en geen ruimte meer laat voor lange verklaringen die toch onzinnig zijn. En nog is het niet afdoende: de fletse hoofdrolspelers, de flauwe dialogen, de open deur die Manhattan heet, het maakt allemaal een te vrijblijvende indruk. En zo rijst de vraag waarom DOWN eigenlijk gemaakt werd, en of Dick Maas wel tot meer in staat is dan variaties op DE LIFT, FLODDER en AMSTERDAMNED. In zekere zin kon DO NOT DISTURB al een bloemlezing uit eigen werk genoemd worden, en als brug tussen het Nederlandse en het beoogde internationale werk overtuigde de film mij in ieder geval wel. DOWN is niets meer dan een herhaling van zetten, met een paar kleine wijzigingen. Zelfs het affiche van het origineel was beter dan de nieuwe variant.
Copyright Bart van der Put. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #52, september/november 2001.
