Daniel Radcliffe kiest post-Harry Potter niet voor de makkelijkste rollen. In SWISS ARMY MAN speelt hij een rottend lijk met onophoudelijke flatulentie. Vreemd? Het is nog maar het uitgangspunt van een absurde komedie die even origineel als onevenwichtig is.
Het is haast onvoorstelbaar dat de Daniel Radcliffe die vorig jaar te zien was in NOW YOU SEE ME 2, dezelfde Daniel Radcliffe is die dat jaar ook SWISS ARMY MAN inblikte. Beide films zijn in zowat alles elkaars tegenpool. Staat NOW YOU SEE ME 2 symbool voor opgeklopte, afgelikte commerciële cinema, dan staat SWISS ARMY MAN voor de bizarre, eigengereide onafhankelijke cinema. Bizar toch dat een acteur als Radcliffe de bindende factor is tussen die twee werelden.
In SWISS ARMY MAN wordt Radcliffe uitgespuwd door de zee, op een onbewoond eiland waar de schipbreukeling Hank (Paul Dano) op het punt staat van een wankele koelbox te springen, de strop al rond de nek. Hank wil eerst maar eens kijken wie of wat daar aan de vloedlijn ligt.
De worsteling die moet voorkomen dat hij zichzelf alsnog ophangt, is een voorbode van de zwarte humor die heel SWISS ARMY MAN kenmerkt. Als hij uiteindelijk tot bij de man gestrompeld is, is zijn ontgoocheling groot. Meer dan een bombardement aan scheten weet hij aan het lichaam niet te ontlokken.
Terug naar het eigengemaakt schavot dan maar? Nee, Hank heeft een idee. Hij gebruikt het in het lichaam opgestapelde gas als aandrijfmotor en sjeest zo de oceaan over, tot hij aanspoelt in de bewoonde wereld. Het lichaam als alternatieve energiebron. Valt daar een natuurkundeprijs mee te winnen?
Wie op dat moment, na ongeveer een kwartiertje film, vol ongeloof met de ogen rolt, haakt beter af – dat deed een deel van het publiek op het prestigieuze festival van Sundance naar verluidt ook – want het is slechts het startpunt van een onalledaagse, onconventionele road movie die soms wat onhandig balanceert tussen verschillende genres.
Hank doopt in een knappe scène in een grot zijn nieuwe vriend Manny. Die herinnert zich weinig van zijn vorig leven. Zelfs de soundtrack van JURASSIC PARK ligt ver in zijn herinnering. Maar Manny heeft andere kwaliteiten, zo zal Hank ontdekken. Zijn lichaam fungeert als een Zwitsers zakmes: het komt altijd wel van pas. Wat u zich daarbij moet voorstellen, ga ik niet verklappen.
In de meest bizarre scène van de film kijken Hank en Manny naar een zwempakmodel uit een oud nummer van Sports Illustrated. De erectie die Manny daarop krijgt, fungeert als GPS die hen de weg naar huis wijst. ‘Manny, I think your penis is guiding us home.’ Nooit gedacht dat we Harry Potters toverstokje nog eens in die hoedanigheid aan het werk zouden zien.
De absurditeit – en af en toe ook originaliteit – van de tocht die Manny en Hank ondernemen doet denken aan het werk van Michel Gondry (ETERNAL SUNSHINE OF THE SPOTLESS MIND), vooral als Hank ook zijn gevoelige kant kan laten zien. Van zwerfvuil maakt hij schitterende decors en hij leert Manny de kracht van de verbeelding kennen.
Wie naar een film kijkt over een verknipte eenzaat die een winderige (on)dode op de schouders meezeult, kijkt natuurlijk ook naar iets anders. Naar een man op de rand van de maatschappij bijvoorbeeld, die misschien wel een fysieke afsplitsing van zijn eigen persoonlijkheid met zich meesleept. Is Manny wel echt? Of is hij de symbolische engel die de depressieve Hank van een gewisse dood heeft gered?
Op de eindscène en een spaarzame flashback na, zijn Daniel Radcliffe en Paul Dano bijna voortdurend samen in beeld. De chemie tussen beide personages werkt, maar dat kan niet gezegd worden van elke grap of elke vondst die debuterende regisseurs Dan Kwan en Daniel Scheinert uit hun koker halen. Soms schieten ze raak, soms missen ze doel.
Dat niet alles ook werkt, is op zich geen probleem. Een groter bezwaar is dat de afwisseling van absurde en tedere momenten ongelukkig blijkt uit te draaien met een onevenwichtige film als resultaat. Toch staat het talent van Kwan en Scheinert buiten kijf. Benieuwd wat ze van hun volgende project – een sciencefictionfilm – gaan maken. In space, no one can hear you fart.
Distributie: Netflix. Copyright: Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 5 april 2017.
