SERIE | Met THE LIVING AND THE DEAD heeft de BBC een sterke bovennatuurlijke troef in handen. Deze Victorian gothic wordt naarmate het seizoen vordert mysterieuzer, griezeliger en beter. Helaas werd de serie, die vanaf 24 september ook in Nederland op BBC First te zien is, alwel na zes afleveringen aan de wilgen gehangen.
In THE LIVING AND THE DEAD erft de jonge psycholoog Nathan Appleby (Colin Morgan) het statige Shepzoy House met omliggende landerijen. Ooit woonde hij er zelf, maar hij verruilde het landhuis en het agrarische leven maar al te graag voor de stad en de wetenschap. Daartoe overgehaald door zijn vrijgevochten vrouw, fotografe Charlotte (Charlotte Spencer), verhuist Nathan na het overlijden van zijn moeder echter terug naar het geïsoleerde, traditionele platteland van Somerset. Al snel gebeuren er vreemde dingen op het landgoed. Zo raakt de dochter van de dominee bezeten, speelt een jongetje uit het dorp met spookkindjes en lijkt de oogst vervloekt. Rationalist Nathan moet geleidelijk aan toegeven dat hij niet alles wetenschappelijk kan verklaren. Charlotte ziet de afstand tussen hen groeien en probeert de boerderij, de bange dorpelingen en haar huwelijk bij elkaar te houden.
THE LIVING AND THE DEAD speelt zich af aan het einde van de negentiende eeuw, een periode van grote verandering en vooruitgang. Nathan en Charlotte brengen met een landbouwmachine en een aansluiting op de spoorlijn de industrialisatie en het moderne denken naar het plattelandsgebied, waar tradities en oude folklore nog volop leven. En zoals bij elke verandering heerst er scepsis en wantrouwen. Werken de dorpelingen hen tegen, of is er een andere kracht aan het werk? Soepel gaat het allemaal niet. Shepzoy House lijkt in alles een grensgebied: tussen leven en dood, tussen wetenschap en bijgeloof, tussen verstand en waanzin. En wat betekent die terugkerende tekening van de figuur met The Book of Light toch?
Ook op andere vlakken is THE LIVING AND THE DEAD een serie op de drempel. Vooral de eerste afleveringen voelen inconsistent. Gebeurtenissen zijn van meesplepend naar haast terloops in beeld gebracht, en mooie, dromerige spookbeelden worden meer dan eens opgevolgd door clichémomenten of een houterige dialoog. De grote lijn van de serie is verreweg het interessantst: de botsing tussen traditioneel en modern denken, wat rouw met iemands geest kan doen en hoe Nathan, als tragische, feilbare Victoriaanse held, op de rand van waanzin belandt. Ook de druk op de relatie tussen de sympathieke en duidelijk verliefde Nathan en Charlotte is bij vlagen prachtig subtiel in beeld gebracht
Tegelijkertijd zijn er de subplots, die formuleachtig lijken te eisen dat er per aflevering een nieuw personage en mysterie moeten worden geïntroduceerd en opgelost. Natuurlijk zorgt dit voor een rijkere setting en geeft het meer gestalte aan de nevenpersonages in het dorp, maar zeker in de eerste helft van het seizoen zitten de subplots de grote lijn en de eenheid in de weg. Gelukkig verandert dit in de tweede helft: het wordt langzaam winter, de zon verdwijnt en kleuren vergrauwen. Licht wordt nog spaarzamer gebruikt dan eerst en het aantal spiedende shots van achter bomen en via spiegels neemt toe. De verhaallijnen worden strakgetrokken, de volumeknop gaat open en de horror komt op dravende spookpaarden de serie binnenrijden. Lekker.
Je kunt eenvoudig je eigen Victoriaans-psychologische analyse loslaten op THE LIVING AND THE DEAD: dat de spookachtige manifestaties staan voor het feit dat Nathan nooit heeft verwerkt dat hij zijn eerste vrouw en zoontje reeds jong verloor. Maar dat zou de rest van de gebeurtenissen tekort doen: ook de dorpelingen lijden onder wat een scheur in de werkelijkheid rond Shepzoy lijkt te zijn. De spoken in het gebied komen namelijk niet alleen uit het verleden. Verschillende tijdlijnen kruisen en beïnvloeden elkaar. Een bekende setting met een intrigerende invulling, die daarmee potentieel onbegrensde mogelijkheden biedt voor het tweede seizoen. Case in point: de tamelijk briljante cliffhanger.
Vreemd dus dat de BBC inmiddels heeft verklaard niet verder te gaan met de serie, “om ruimte te bieden aan nieuwe series”. Onzin, als je bedenkt dat er hiervan slechts zes afleveringen zijn gemaakt. Schrijver Ashley Pharoah stáát erop dat het verhaal verder wordt verteld, desnoods via een andere weg. Gelukkig maar, want hoewel THE LIVING AND THE DEAD niet in alles overtuigt, verdient de serie het niet om zo’n vroege dood te sterven.
Distributie: BBC First, vanaf 24 september. Copyright Henriëtte Poelman. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 22 september 2016.
