In geen enkel decennium verschenen zoveel vampierfilms en -series als in de afgelopen tien jaar: van LET THE RIGHT ONE IN tot UNDERWORLD en van BLADE tot True Blood. Voegt STAKE LAND nog wel iets toe? Moet iemand niet eens een grote houten staak door het hart van het genre jagen?
Vampiers sieren het witte doek sinds het begin van de cinema. Door de jaren heen hebben deze films het oorspronkelijke beeld van de vampier sterk beïnvloed. Zo maakte NOSFERATU (1926) het idee dat direct zonlicht dodelijk is onderdeel van de mythe. En sinds DRACULA, BRAM STOKER’S DRACULA, INTERVIEW WITH THE VAMPIRE en True Blood ziet men de vampier meestal als elegante excentriekeling. stake land, geregisseerd door Jim Mickle (MULBERRY STREET) en het afgelopen jaar nog te zien tijdens Imagine, hoort duidelijk thuis in het genre, maar beantwoordt niet aan bovenstaand beeld. Hier zijn de vampiers monsters waarmee geen enkele identificatie mogelijk is. Ze doen denken aan de engerds uit SALEM’S LOT of 30 DAYS OF NIGHT en staan veel dichterbij de afzichtelijke wezens uit de Europese folklore dan de meeste filmvampiers. Elegantie en seksualiteit zijn hier ver te zoeken, net als de innerlijke strijd die vooral de hedendaagse vampier bijna steevast lijkt te kwellen. De monsters uit STAKE LAND handelen instinctief, met als enige drijfveer het zich voeden met bloed van de levenden.
In het grauwe, postapocalyptische Amerika van STAKE LAND zien we in de openingsscène hoe de jonge Martin (Connor Paolo) zijn familie verliest bij een brute aanval van één van de ontelbare vampiers die het land overspoelen. Martin wordt gered door de stille, broedende ‘Mister’ (Nick Damici, die samen met Mickle het script schreef). De door de wol geverfde held zonder naam is de archetypische, mysterieuze vampierjager. Maar anders dan de vader aller vampierenjagers Van Helsing wordt Mister niet gedreven door een wens om het kwade uit te roeien, maar slechts door overlevingsdrang.
Mister neemt Martin onder zijn hoede en samen trekken ze naar het noorden. Onderweg pikken ze een zwanger meisje op, een non en een ex-soldaat, die net als zij een nieuw leven hopen op te bouwen in ‘New Eden’. Maar enger nog dan de loslopende vampiers is de doorgedraaide religieuze sekte waarmee ze bonje krijgen. Toegegeven: de plot van STAKE LAND is niet bijster origineel. De held heeft geen naam en de jonge, onzekere knaap verandert gedurende de film in een doorgewinterde jager. Het groepje overlevenden wordt een nieuwe familie en de medemens blijkt soms wreder en bedreigender dan de monsters. We hebben het vaker gezien, net als het ritme waarin het postapocalyptische leven zich voltrekt: steeds op doorreis, nergens veilig, tot je het nieuwe beloofde land bereikt waar de chaos is overwonnen.
Maar in STAKE LAND is het allemaal wel uitstekend uitgevoerd. Mickle maakt juist gebruik van het feit dat je dit postapocalyptische universum al kent. In deze wereld, die geen uitgebreide introductie behoeft, zijn het de personages die het verschil maken. Ze vormen een hechte groep en hun persoonlijkheden zijn meer dan enkel typetjes. Actiemomenten zijn er zeker in STAKE LAND en een aantal daarvan zijn behoorlijk gruwelijk – een scène met een helikopter is zelfs prijzenswaardig inventief en verontrustend – maar ze vormen niet de hoofdmoot. Het tempo is rustig en de prachtige cinematografie en muziek staan in groot contrast met de situaties waar de overlevenden terecht komen. Ondertussen vult Mickle zijn film met liefdevolle details, zoals een zorgvuldig bewerkte staak en een klein Mariabeeldje op een snel gegraven graf. Met grijze maar weidse landschappen, bloesem die uitstijgt boven het roest en sprankjes hoop en menselijkheid weet STAKE LAND in al zijn grauwheid toch schoonheid te tonen.
STAKE LAND is deels vampierfilm en deels road movie, genres die al uitputtend zijn beoefend. Maar Mickle vist er de best werkende delen uit en rijgt ze met succes aan elkaar. Zolang genoemde genres zulke films voortbrengen, mogen we blij zijn dat ze kennelijk niet dood zijn te krijgen.
Di: Splendid (Release op dvd en blu-ray: 15 december 2011). Copyright Henriëtte Poelman. Oorspronkelijk gepubliceerd in SN 93 (december 2011). Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 22 december 2011.
