RECENSIE

Jane Eyre(2011)

Vanaf vandaag draait de nieuwe verfilming van JANE EYRE in de bioscoop. Waarschijnlijk niet een film waar de gemiddelde SN-lezer al maandenlang naar uitkijkt – de titel roept beelden op van corsetten en vurige liefdesverklaringen – maar toch is JANE EYRE heel veel meer dan dat. Het boek van Charlotte Brontë leverde bijvoorbeeld ook de inspiratie voor veel horrorfilms.

Wie JANE EYRE wil aanbevelen als meer dan een negentiende-eeuws kasteelromannetje heeft niet zoveel aan de ruwe samenvatting: Jane Eyre is een arm, niet heel mooi meisje dat na een ongelukkige jeugd in dienst treedt als gouvernante bij de wispelturige, duistere Mr. Rochester. Het einde laat zich raden – de bekendstee regel van de roman is niet voor niets: ‘Reader, I married him.’

Toch is bijvoorbeeld I WALKED WITH A ZOMBIE van Jacques Tourneur direct op het boek gebaseerd. En er is ook een indirecte invloed. JANE EYRE is namelijk een klassiek voorbeeld van Gothic Literature, een van de voorvaderen van de huidige horror. De literaire stroming, die in de negentiende eeuw begon, werd zo genoemd omdat de verhalen zich vaak afspeelden in kastelen en huizen die in Gothische stijl gebouwd waren. Ook JANE EYRE heeft zo’n kasteel, Thornfield. Er wonen eigenlijk te weinig mensen, geheimzinnige kamers zitten er altijd op slot en ’s nachts klinkt door de lange gangen luguber gelach, zodat Jane met een kaars als enige verlichting op onderzoek uit moet. Wat is het geheim van Thornfield Hall?

In de filmversie uit 1943, met Joan Fontaine als Jane en Orson Welles als een bijzonder cape-wervelende Rochester, zijn de schaduwen lekker vet aangezet en lijkt de belichting soms regelrecht uit een film noir gekomen. Het bovennatuurlijke heerst hier, dat is duidelijk, en om elke hoek verwacht je een spook of een andere verschijning.

De meeste filmadaptaties (het zijn er tientallen) leggen de nadruk anders. Op het proto-feminisme van het boek, bijvoorbeeld, of op de romantiek. De nieuwe verfilming door Cary Fukunaga past in de recente trend om kostuumdrama’s levensechter neer te zetten – de versie van PRIDE AND PREJUDICE met Keira Knightley uit 2005 was een van de eerste voorbeelden hiervan, met kippen en varkens die gewoon door het huis liepen, en in BRIGHT STAR (Jane Campion, 2009) werd die stijl vervolmaakt. Voor JANE EYRE is het een interessante keuze: het hand-held camerawerk en het gebruik van natuurlijk licht zorgen ervoor dat je de personages dicht op de huid zit, maar het past niet helemaal bij de bovennatuurlijke elementen en de nogal geëxalteerde gevoelens van de hoofdpersonen.

Wat deze verfilming vooral duidelijk maakt is hoe angstaanjagend het was om in die tijd te leven, vooral als vrouw. Wanneer Jane nog klein is dreigen de mensen die voor haar moeten zorgen voortdurend met hel en verdoemenis, op expliciete wijze. Later is ze overgeleverd aan de grillen van haar baas die haar bijvoorbeeld midden in de nacht vraagt de bloedende wond te verzorgen van een onverwachte gast, terwijl vanachter een dichte deur manische geluiden komen. En waar de meeste films minder eng worden zodra het monster eindelijk is geopenbaard, legt de onthulling van de plot van JANE EYRE juist de nadruk op de akeligheid van wat de dader ook nog liefdadigheid noemt.

Er valt veel te bewonderen aan deze film. De chronologische structuur van het boek is omgegooid, waardoor het gedeelte over Jane’s jeugd minder als een verplichting aanvoelt, en er zijn mooie visuele vondsten. Het boek is in de eerste persoon geschreven, maar hier worden de gevoelens van Jane weergegeven door beelden van het wilde landschap of het aan- en uittrekken van kleding. De acteurs zijn ook goedgekozen: Michael Fassbender laat doorschemeren wat voor een man hij was voordat hij een fatale fout maakte. Mia Wasikowska – recentelijk gecast in het Engelstalige debuut van Park Chan-Wook, STOKER – blijkt uitstekend in de vertolking van onderdrukte hartstocht.

Voor de liefhebbers van dat laatste ontbreekt er toch iets aan deze film: meestal houd ik het echt niet meer bij de huwelijksaanzoekscène en snotter ik de rest van het verhaal ook regelmatig. Hier bleef het bij een lichte brok in de keel. De versie uit 1996 van Franco Zeffirelli met Charlotte Gainsbourg en William Hurt levert meer romance voor je geld.

Voor wie maar tijd heeft voor één filmadaptatie en vooral de ‘gothic’ kant wil zien, zou ik het houden op de versie van Robert Stevenson uit 1943 met Fontaine en Welles. Ben je bereid iets meer tijd te investeren, dan is de sexy BBC-miniserie uit 2006 zeer aan te raden. Als je mooie landschappen zoekt en Fassbender in licht belachelijke maar wel verleidelijke kostuums wilt zien rondlopen, dan kun je vanaf donderdag in de bioscoop terecht.

Di: A-film (NL: 29 september / BE : 4 januari 2012) Copyright Hedwig van Driel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 29 september 2011.

© Hedwig van Driel
29 september 2011
  • Titel
    Jane Eyre
  • Lengte
    120 minuten
  • Regie
    Cary Joji Fukunaga
  • Scenario
    Moira Buffini, Charlotte Brontë
  • Cast
    Mia Wasikowska, Michael Fassbender, Jamie Bell
  • Taal
    English, French
  • Land
    United Kingdom, United States
  • Trailer
guest
0 Reacties
Inline Feedbacks
View all comments

Ons magazine bevat nóg veel meer.

Word abonnee!

Als je houdt van de genrefilm, is ons magazine echt wat voor jou.
Neem een abonnement en voor slechts 35 euro valt-ie 6x per jaar op je mat.