Clown op ramkoers! BALADA TRISTE DE TROMPETA zit vol visueel spektakel en benut de Spaanse politieke geschiedenis als circuspiste. Hier en daar glijdt regisseur Álex de la Iglesia uit over een bananenschil die hij daar zelf neerlegde.
Zijn opa was een clown; zijn vader vocht tijdens de Spaanse burgeroorlog in clownkostuum en ook Javier wil clown worden. Maar de getraumatiseerde Javier is geen vrolijke August. ‘Word de verdrietige clown,’ adviseert zijn vader. ‘Maar,’ vraagt de jongen, ‘zullen de mensen dan nog wel van me houden?’
In die scène – opgehangen aan het klassieke verschil tussen de August en de verdrietige Pierrot – zit meteen alle theatrale overdrijving die het circus zo aankleeft, en ook BALADA TRISTE DE TROMPETA kenmerkt. De humor in de nieuwe film van Álex de la Iglesia (EL DIA DE LA BESTIA, CRIMEN FERPECTO) is baldadig en kinderlijk. Het verdriet is melodramatisch. De gebaren en beelden zijn groots – en gelukkig vaak tot de verbeelding sprekend.
BALADA TRISTE DE TROMPETA speelt zich grotendeels af in 1973. De inmiddels volwassen Javier (Carlos Areces) heeft dan een baan als clown bij het circus, wordt verliefd op trapezedanseres Natalia en haalt zich de vijandschap op de hals van haar agressieve partner Sergio. Eind van het liedje is dat een getergde Javier volledig door het lint gaat.
Dat liedje, natuurlijk, is ‘Balada de trompeta’ (1969) van tweevoudig Eurovisie Songfestivalkandidaat Raphael. BALADA TRISTE DE TROMPETA dompelt je onder in het Spaanse verleden. De fascistische dictator Franco regeerde met harde hand, terwijl men naar het songfestival keek. De stranden lagen vol, maar de ETA blies eerste minister Luis Carrero Blanco op met een bom van 80 kilo. Spanje leefde, net als Javier, tussen verdriet en waanzin.
En zo probeert De la Iglesia dus te doen wat Guillermo del Toro eerder deed in THE DEVIL’S BACKBONE en PAN’S LABYRINTH: de wrede jaren van de Spaanse dictatuur laten herleven in een fantasierijke vertelling. Hij won er verleden week, tijdens het Imagine: Amsterdam Fantastic Film Festival, de Zilveren Méliès mee, de prijs voor Beste Europese Fantastische Film.
De la Iglesia neemt wel teveel hooi op de vork. BALADA TRISTE DE TROMPETA schakelt wild heen en weer tussen plat-humoristisch (Javier die poedelnaakt door het bos rent, achtervolgt door een everzwijn) en pretentieus. De acteerprestaties en dialogen zijn wisselvallig. Het chaotische scenario bevat een groot aantal toevalligheden en doodlopende wegen.
Maar: deze act ziet er wel schitterend uit. Van de dodenmars in de regen – de circusolifant voorop, zwerfhonden en kinderen op driewielers erachteraan -, tot de spectaculaire finale bovenop het monsterlijke monument dat Franco in Valle de los Caídos liet bouwen… BALADA TRISTE DE TROMPETA zit vol momenten die je bijblijven. Waaronder en niet in het minst: het mismaakte gezicht, de kardinaalsmuts en de twee machinepistolen van die waanzinnig wanhopig trieste Spaanse clown.
Di: Cinéart (NL: 28 april, BE: 22 juni). Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 28 april 2011.
