De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Het Frans-Belgische filmkunstwerk AMER uit 2009 was al zo’n mirakel, maar we durfden er bijna niet op te hopen dat deze hommage aan een obscuur genre als de giallo ook de bioscoop nog zou halen.
De film draait weliswaar op zeer bescheiden schaal, maar voor de fijnproevers is dat genoeg. AMER van regisseurs Hélène Cattet en Bruno Forzani is, we zeggen het op deze site niet vaak, een meesterwerk.
Lezers van Schokkend Nieuws is het genre natuurlijk niet onbekend. De giallo: een typisch Italiaans moordmysterie uit de jaren zeventig vol bizarre situaties, gekunstelde plots en verdachte personages. Plus prachtige muziek en flamboyante cameravoering. De titels zijn al even tot de verbeelding sprekend: THE BIRD WITH THE CRYSTAL PLUMAGE (1970), YOUR VICE IS A LOCKED ROOM AND ONLY I HAVE THE KEY (1972)…
Bruno Forzani groeide ermee op, zo vertelde hij in het interview dat Schokkend Nieuws in 2010 met de makers had. Na een paar voorstudies en met slechts een derde van de begroting gedekt, waagden Forzani en partner Hélène Cattet zich aan hun visie op het genre.
Het verhaal? Een meisje, Ana, beleeft op de dag dat haar grootvader sterft allerlei enge dingen en keert jaren later – als volwassen vrouw – terug naar de plaats van het misdrijf. Maar: welk misdrijf? Zijn de plots in de originele gialli vaak al volkomen ondergeschikt, in AMER is bijna ieder verhalend element verdwenen. Wat overblijft is een experimentele en fascinerende collage van beelden, geluiden en sensaties. Een scherp mes. Een sleutelgat. Angstige ogen. Bloed.
Soms is de koortsdroom spannend: zoals in de scène waarin Ana probeert een ketting los te wrikken uit opa’s dode vingers en de montage wemelt van de sleutels, sleutelgaten en ogen. Soms erotisch: zoals in een bizarre badscène. Natuurlijk ontbreekt ook de traditionele moordscène niet met de zwarte handschoenen en het scheermes. Het is, in ieder opzicht, de climax.
Forzani en Cattet laten er geen misverstand over bestaan dat het onderwerp van AMER Ana’s seksuele ontwaken is. Cattet: ‘Wij wilden iets metaforisch doen over die intense ervaring. In AMER gebruiken we de taal van de giallo om iets te zeggen over de ontdekking van het lichaam, lust en seksualiteit. Het is het intieme portret van een meisje met al haar angsten en verlangens.’
En dat is, voor een keer, geen pretentieuze onzin. Wat AMER bijzonder maakt, behalve de associatieve montage, is dat de film de hommage overstijgt. Wie zich de films van Dario Argento of het beruchte TORSO / I CORPI PRESENTANO TRACCE DI VIOLENZA CARNALE van Sergio Martino voor de geest haalt, kan er niet om heen dat gialli vaak sadistische en vrouwvijandige scènes bevatten. Met diezelfde voyeuristische iconografie hebben Forzani en Cattet in AMER het tegendeel gecreëerd. AMER is zowel een intelligente kritiek als een bittere, dieprode liefdesverklaring aan het genre en de sensualiteit.
Di: Filmfreak (NL: 12 mei. B: 28 april 2010)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 18 mei april 2011.
