De besnorde chef uit [REC] heeft het berekend: zeventig procent van het werk van brandweerlui bestaat niet uit blussen, maar uit het redden van een kat die te hoog in een boom is geklommen of het dichten van een kromgetrokken waterpijp. Vechten tegen een horde geïnfecteerde zombies ziet hij gemakshalve over het hoofd.
Wie op internet op zoek gaat naar trailers van de nieuwe Spaanse horrorfilm [REC] stuit onder andere op een filmpje waarin geen beelden uit de film te zien zijn, maar enkel reacties van het publiek tijdens een voorstelling op het filmfestival van Sitges. De beelden van het schreeuwende, uit de zeteltjes wippende publiek zijn een betere promotie voor de film dan een traditionele montage van enge beelden. Dat [REC] inderdaad zo spannend en beklemmend is, mag verbazen, want de film van regisseurs Jaume Balagueró (FRAGILE) en Paco Plaza (SECOND NAME) is zowel in opzet als uitwerking allesbehalve vernieuwend. Tien jaar geleden trokken we met de camera op de schouder al schokkend en bevend door de bossen in THE BLAIR WITCH PROJECT. Het leverde huiveringwekkende beelden op. Vandaag is de handheld camera gemeengoed geworden.
De insteek van [REC] is een documentaire die de knappe, ambitieuze reporter Angela (Manuela Velasco) voor een lokale televisiezender maakt over nachtelijke beroepen. Een nachtje bij de pompiers, zo weet een brandweerman, is als een lotje kopen bij de loterij: je weet nooit wat je te wachten staat. Bij gebrek aan uitslaande branden houdt Angela zich voornamelijk bezig met interviewen, totdat gebeurt waarop ze heimelijk had gehoopt: er komt een oproep binnen. In een appartementsgebouw hebben de inwoners zich beneden in het trappenhuis verzameld: het vreemde geschreeuw van één van hun buren heeft hen hun huis doen ontvluchten. Politie en brandweer dringen de flat van een oude vrouw binnen. Ze is overdekt met bloed en maakt een apathische indruk, tot ze plotseling de politiecommandant aanvalt. Als een hongerig dier zet ze haar tanden in zijn nek. Ondertussen wordt het flatgebouw door de overheid onder quarantaine geplaatst: is een onbekend virus de oorzaak van alle razernij in het gebouw?
Het Spaanse schrijverstrio, waaronder beide regisseurs, laat nauwelijks tijd voor introductie. Voor een sfeervol muziekdeuntje of rustige begincredits is geen plek. Na nog geen kwartier barst de hel los in de trappenhal van het flatgebouw in hartje Barcelona, waarna de overheid opdracht geeft het hele complex af te sluiten. De autoriteiten worden enkel vertegenwoordigd door megafoonstemmen die galmen dat iedereen rustig moet blijven en alles uiteindelijk wel in orde komt. Dat is uiteraard niet het geval. Het virus verspreidt zich als een onsympathiek griepje onder de bewoners, waaronder een goedhartige verpleegkundige, een agent die zijn gezag maar niet kan laten gelden, een ziek meisje dat dringend antibiotica nodig heeft, een ouder kibbelend koppel en een Chinees. Al snel wordt duidelijk dat we de ‘tien kleine negertjes’ kunnen beginnen af te tellen.
Dat cameraman Pablo en journaliste Angela niet meteen het loodje leggen, is geen spoiler: hun camera is het oog waarmee de toeschouwer naar de gebeurtenissen kijkt. De manier waarop met de camera op de schouder heen en weer gehost wordt, mag dan nauwelijks vernieuwend zijn, effectief is het trucje wel. De montage is bonkig en hypersnel. De camera zwiept van hot naar her, dendert trappen op, botst tegen muren en deuren. Soms gaat het beeld even op zwart of valt het geluid weg. Omdat de agent de cameraman steeds weer vraagt op te houden met filmen, maken we af en toe een sprongetje in de tijd. Regisseurs Balagueró en Plaza houden het tempo strak. Tijd om even op adem te komen is er niet; [REC] is een enerverende, zenuwachtige, jachtige film. Het claustrofobische, benauwde gevoel bereikt een bijna ondraaglijk hoogtepunt wanneer Angela en Pablo op het einde van de film naar een zolder vluchten. Omdat zijn cameralamp stuk is, schakelt hij over op nachtvisie. Het moment waarop hij de camera door een luik naar boven steekt om te kijken of de kust veilig is, is goed voor enkele seconden absolute doodsangst. De laatste vijf minuten van de prent zijn zo intens dat ze de voorgaande tachtig overvleugelen.
Helaas vergeten de makers in hun chaotische beeldenstorm ook maar enige aandacht te besteden aan de personages die zich in het oog ervan bevinden. Gezien de ultrakorte speelduur van de film was er zeker nog wat tijd om bijvoorbeeld het personage van Angela drie dimensies in te blazen. Manuela Velasco is nu niet meer dan de onophoudelijk ratelende, roepende journaliste die met grote, bange ogen de camera in mag staren. De vergelijking met de cinéma vérité van THE BLAIR WITCH PROJECT is onvermijdelijk. De one-trick pony van Daniel Myrick en Eduardo Sánchez had het voordeel om vanuit het niets de zalen in gekatapulteerd te worden. De festivalhype rond [REC] werkt in het nadeel van de film. Het verrassingseffect zal helemaal weg zijn als we eind december al de obligate Amerikaanse remake in de zalen krijgen. Die heet gewoon QUARANTINE. De ongeïnspireerde titel doet het ergste vrezen voor de rest van de remake.
Distributie: Paradiso Entertainment. Release NL: 17 april, BE: 30 april 2008. Copyright: Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 15 april 2008.
