Als het spreekwoordelijke konijn uit de hoge hoed verschijnen er, kort na elkaar, twee films over goochelaars in onze bioscopen. In februari nemen twee magiërs het tegen elkaar op in Christopher Nolan’s THE PRESTIGE, in januari mag Edward Norton ons verbazen in THE ILLUSIONIST.
In de autochrome kleuren van weleer voert THE ILLUSIONIST ons mee naar het Wenen van rond 1900. De tijd van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie, van politieke onrust in de met gaslampen verlichte steegjes, en van de weelderige theaters die volstromen voor de optredens van mysterieuze mannen met paranormale gaven. De film opent met het beeld van Eisenheim de Illusionist (Edward Norton) in een stoel op het podium, voor een muisstille zaal. Er gebeurt, heel lang, helemaal niets. Hij concentreert zich. Het publiek houdt de adem in.
Op dergelijke momenten weet THE ILLUSIONIST even te betoveren. Eisenheim doet verdwijnen, transformeert, hypnotiseert, laat dingen materialiseren uit het niets. De man doet geen trucjes: hij schept illusies. Wonderlijke kunstwerken van vingervlugheid en vernuft. De makers deden voor de film het nodige onderzoek naar de artiesten uit het begin van de vorige eeuw. De scène met het sinaasappelboompje bijvoorbeeld, is gebaseerd op een act van Jean Paul Robert-Houdin, een bekende Franse goochelaar uit die tijd. Het resulteert in een film waarin de tijd wordt genomen voor goochelacts waarvoor een David Copperfield z’n neus zou ophalen, maar die in hun schijnbare eenvoud eigenlijk zoveel mooier en zoveel poëtischer zijn. Al moet gezegd dat het gebruik van CGI daar dan weer een beetje afbreuk aan doet.
Aan de nostalgische begoocheling komt een einde op het moment dat de akelige kroonprins Leopold (Rufus Sewell) een voorstelling van Eisenheim bezoekt met zijn verloofde Sophie von Teschen (Jessica Biel). Wanneer de mooie Sophie het podium bestijgt om hem te assisteren, herkent Eisenheim in haar zijn oude jeugdliefde. De gevoelens laaien weer op en dat gaat niet voorbij aan de kroonprins. Tijdens een ontvangst ten paleize probeert hij Eisenheim als oplichter te ontmaskeren, maar in plaats daarvan worden hij en zijn politieke ambities voor schut gezet door de illusionist. ‘Get rid of him’, sist Leopold tegen zijn politiechef terwijl hij woedend wegbeent. Deze laatste, inspecteur Uhl (Paul Giamatti), ontdekt al snel dat Eisenheim en Sophie elkaar in het geheim ontmoeten en vertelt ons de rest van wat zich uiteindelijk ontpopt als een romantisch drama met bovennatuurlijke randjes. THE ILLUSIONIST is gebaseerd op een kort verhaal van Steven Millhauser. Het portret van de raadselachtige magiër inspireerde regisseur Neil Burger tot de mooie scènes waarin Eisenheim zijn kunsten vertoont. Sophie von Teschen en kroonprins Leopold kwamen in het oorspronkelijke verhaal helemaal niet voor, inspecteur Uhl slechts zijdelings. De zwakte van THE ILLUSIONIST is dat Burger met de toegevoegde personages een drama uitspeelt dat helaas nogal voorspelbaar is. Ook de manier waarop een illusionist zal proberen zijn liefje voor zich te winnen laat zich gemakkelijk raden.
De immer dubbelzinnige Edward Norton is goed. Rufus Sewell zet, zoals we van hem gewend zijn, weer een fraaie schurk neer. En vooral Paul Giamatti is zeer genietbaar als de melancholieke inspecteur Uhl, die in zijn vrije tijd ook wel eens een goocheltrucje probeert. Je zou die cast en de magische setting een wat verrassender verhaallijn toewensen.
DI (NL): Independent (NL: 4 januari/BE: 24 januari)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 3 januari 2007.
