De haaienvin op de filmposter, de internetbuzz en de schreeuwende koppen van Amerikaanse recensies (It’s JAWS meets the BLAIR WITCH!) – ze zullen bij menige horrorliefhebber prettige nostalgische verwachtingen hebben gewekt. Toch is het verstandig om die ietwat bij te stellen.
De haaien in OPEN WATER zijn niet de reusachtige vleesverslindende beesten die we zo vaak tegenkomen in horrorfilms, maar exemplaren van een veel kleinere soort die zich eerder als plaaggeest laat omschrijven. Pas wanneer hun prooi verzwakt of gewond is, zien ze er een lekker maal in. De film toont weliswaar de gevaren van de roofvissen, maar geeft de hoofdrol aan het water zelf. Het ultra-realistische OPEN WATER is met zijn schokkerige digitale videobeelden erop gebrand de kijker een naar gevoel te bezorgen, met of zonder vleesetende haaien. En het neemt er de tijd voor.
Een duikexcursie – en met name de nogal onverantwoordelijk reisleiding – is de oorzaak van een hels verblijf op open zee voor Susan (Ryan) en Daniel (Travis). Wanneer de twee na een uurtje diepzeeduiken boven water komen, constateren ze dat de hele groep, inclusief boot, al lang en breed vertrokken is. Na uren doelloos ronddobberen zijn de grootste zorgen honger, uitputting en een veilige thuiskomst. Een haaienvin die aan het wateroppervlak verschijnt vormt een bijkomende risicofactor op de lijdensweg.
Hiermee onderscheidt OPEN WATER zich van ‘die andere haaienfilm’, waarin de grote witte haai de enige bedreiging vormde voor de protagonisten. De in het nauw gedreven bemanning in Spielbergs kaskraker zetten hun zinnen op de vernietiging van het kwaad, terwijl de duikers in OPEN WATER slechts passief hun lot ondergaan. Er is zit niets anders op dan te wachten op toevallig passerende boten of vliegtuigen.
De camera blijft dicht op de huid van de duikers, maar wordt zo gehanteerd dat veel aan de fantasie van de kijker wordt overgelaten. Wanneer er iets irriteert aan het been van Susan, registreert de camera haar paniekreactie boven de zeespiegel. Wanneer ze haar darminhoud uitbraakt, blijft de feitelijke handeling buiten beeld. De kijker ziet slechts het resultaat: de voedselresten in het water. Als de nacht valt is het hoofdzakelijk het geluid dat vertelt wat de drenkelingen doormaken. Een kunststukje van suggestieve regie is de scène waarin we het tweetal alleen te zien krijgen in korstondige bliksemflitsen. Die duistere nachtbeelden zijn tevens het startsein voor de toegestroomde JAWS-liefhebbers om eens flink in hun handjes te wrijven.
Dat de filmmakers dat inmiddels ook mogen doen, bewijst een blik op de inkomstentabel van OPEN WATER: de film kostte slechts 130.000 dollar en heeft al meer dan 30 miljoen opgebracht.
Copyright Ruben van Eijl. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #65, p16.
