Weinig stop-motionanimatoren worden zo geprezen als Timothy en Stephen Quay. Althans: door de mensen die hen kennen, want de Amerikanen zijn nooit tot de mainstream doorgebroken. Gelukkig wijdt EYE Amsterdam van 15 december tot 9 maart 2014 een grote tentoonstelling aan het nachtmerrieachtig universum van de eeneiige tweeling. Schokkend Nieuws sprak met één van hen.
Met hun korte films bouwden de Quay Brothers een fanatieke schare fans op, waaronder Terry Gilliam, die hun STREET OF CROCODILES (1986) één van de beste animatiefilms aller tijden noemde. Hun speelfilms waren minder succesvol: de flop van INSTITUTE BENJAMENTA (1995) zorgde ervoor dat het tien jaar duurde voordat ze hun tweede, THE PIANO TUNER OF EARTHQUAKES (2005), van de grond kregen. Maar hun roem neemt toe. EYE is het eerste Europese museum dat een expositie aan de broers wijdt. Naast hun films worden ook de schitterende decors tentoongesteld en een groot aantal van hun inspiratiebronnen.
“Met één van de gebroeders Quay,” zegt de persoon die ik opbel.
‘Timothy of Stephen?” vraag ik.
“Gewoon, één van de twee.”
Toen ik met jullie werk kennismaakte, dacht ik dat jullie uit Oost-Europa kwamen.
‘Ja, animatoren als Walerian Borowczyk en Jan Svankmajer waren belangrijk voor ons. Als je geboren bent in Amerika en opgroeit met Walt Disney, is het een hele ontdekking dat de Oost-Europeanen animatie zo serieus nemen. Wat we vooral leuk vonden aan Oost-Europeaanse animatie, was dat er zo’n metaforische beeldtaal gebruikt wordt. Ze moesten hun gezagsondermijnende boodschap verhullen vanwege het communistische systeem. Dat dwong ze tot subtiliteit, iets wat wij in het westen niet gewend zijn.’
Ik zie ook een grote invloed van de zwijgende film in jullie werk, zeker in INSTITUTE BENJAMENTA.
‘De stille cinema gebruikte krachtige beelden. Oude Scandinavische en Duitse films roepen zo’n sterke sfeer op. Die beelden hadden gewicht, die télden. Toen de geluidsfilm kwam, werd dialoog opeens belangrijker en kwam een productie van de grond op basis van het scenario. Dat is niet onze werkwijze. We zijn wat puristisch, en bovendien houden we van de uitdaging visueel een verhaal te vertellen. In BENJAMENTA zitten wel dialogen, maar we plaatsen ze niet op de voorgrond: dialoog is slechts één van de vele elementen die we gebruiken om een bepaalde ervaring te creëren.’
Jullie poppen praten nooit.
‘Tot nu toe niet. We willen geen stem aan een pop geven; dan gaat die achter de dialoog aan lopen, in plaats van andersom. Je kunt de expressie van een pop lezen als de choreografie van een ballet: dansers spreken ook niet en niemand kijkt daar raar van op.’
Het hele interview en de zes must-see titels van The Quays lees je in Schokkend Nieuws #105.
Download Schokkend Nieuws #105
{nicedownloads:29}
