Russische mannen sterven jong, en de controversiële filmmaker Aleksey Balabanov mocht op die regel geen uitzondering zijn. In een sanatorium nabij Sint-Petersburg is hij op 54-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van een chronische ziekte. Zijn grimmige nalatenschap omvat titels als BROTHER, CARGO 200 en MORPHIA, waarin hij portretteerde hoe Rusland na de val van het communisme wegzonk in moreel verval en pessimisme.
Balabanov, de nukkige zonderling die niet stemde, amper sociale contacten onderhield en altijd gekleed was in een ‘Telnyashka’ een blauw-wit gestreept marineshirt. Zo kon je hem ook tegen het lijf lopen op het IFFR in Rotterdam, waar hij de laatste jaren regelmatig nieuwe ideeën probeerde te slijten op de Cinemart. Op grond van zijn gangsterdrama BROTHER (BRAT) kreeg hij in het westen de misplaatste geuzennaam ‘de Russische Tarantino’. Voor producenten en journalisten die niet de breedte van zijn ontluisterende oeuvre kende, had hij echter geen geduld. Zelf koesterde Balabanov de warmste herinneringen aan zijn in sepiatinten gedrenkte kostuumdrama OF FREAKS AND MEN (PRO URODOV I LYUDEY), waarin twee gegoede families ten onder gaan aan de pornografische intenties van een fotograaf. Behaagziek was Balabanov allerminst. Het moest en zou altijd schuren. Na de Russische première van zijn laatste film ME TOO (YA TOZHE KHOCHU), klampte een bezoekster hem aan om haar ongenoegen te delen: “Ik vind u écht verschrikkelijk. Ik vond uw vorige films al vreselijk, maar deze spant de kroon”. Balabanov reageerde geamuseerd: “Waarom komt u dan kijken?”
Tegendraads was hij ook in zijn werkwijze. Omdat professionele acteurs in zijn ogen vaak al verpest waren, werkte Balabanov bij voorkeur met échte mensen. Die waren bereid om nét iets verder te gaan om op zijn set te mogen staan. Zo liet hij voor de opnames van ME TOO een vrouw vier uur naakt door de sneeuw rennen. Balabanov had nog ambitieuze plannen om de jonge jaren van Stalin te verfilmen, met de intentie om hem daarin te portretteren als terrorist. Het zou zijn reputatie als enfant terrible van de Russische film alleen maar versterkt hebben. Het vermoeden dat die film er niet meer zou komen, sprak hij uit in een interview dat de Moskouse avondkrant Vechernyaya Moskva één dag voor zijn dood met hem had. Balabanov hoopte blijkbaar dat zijn nare films hem niet de toegang tot het hiernamaals zouden ontzeggen.
Weet u al waar u in het hiernamaals terecht wil komen?
´Drie keer raden.´
Klopt het dat Aleksey Balabanov naar de hemel wil? Maar wat nu als daar niks te beleven is?
`Ik weet niet of er in de hemel niks te beleven is. Ik wil mijn vader zien, ik hield van mijn vader. En voor hem wil ik me daar best vervelen.´
