JUBILEUM | Ter ere van ons jubileum vertelt mede-oprichter Phil van Tongeren in Passievrucht het schokkende verhaal van de geboorte van Schokkend Nieuws.
In 1992 verkeerde Peter Jackson nog in zijn kluchtige gooi-en-smijtfase. Batman was nog in handen van Tim Burton. John Woo’s HARDBOILED gaf de prille westerse interesse in heroic bloodshed een beslissende duw. Ene Quentin Tarantino droeg er het zijne aan bij met de citatenwaaier RESERVOIR DOGS. David Lynch’s succesvolle cultserie TWIN PEAKS verhuisde naar het witte doek. Zwarte boeman Candyman maakte voor het eerst het getto onveilig. En ergens in Amsterdam vond de oprichtingsvergadering van Schokkend Nieuws plaats.
Bovengetekende, als enige van de huidige Schokkend Nieuws-redactie bij de geboorte aanwezig, herinnert zich de sessie ten huize van Jan Doense, ook toen al de godfather van de Nederhorror. Er was een idee voor een blad, nu de naam nog. Mijn voorstel: Schreck. Daar zat zowel ‘schrik’ in als de achternaam van de acteur die op de kop af zeventig jaar eerder oervampier Nosferatu vertolkte. Inkoppertje. Enfin, Schreck haalde het niet (om later met twee letters verschil toch nog tot een succesvolle animatie-franchise uit te groeien) en de rest is geschiedenis. Met een ereplek voor Doense, aan wiens brein de naam ontsproot, die nu al bijna 21 jaar het omslag van dit blad siert.
VOLWAARDIG LUCHTSCHIP
Schokkend Nieuws, gelanceerd in maart 1992, kwam voort uit het kliekje horrorliefhebbers rond het Weekend of Terror, dat in dat jaar en diezelfde maand zijn negende editie beleefde. Directe aanleiding was het verdwijnen van fanzine Horrorscoop dat, onder leiding van Barry Raymakers, elf jaar lang de vlag had uitgestoken voor horror, sciencefiction en fantasy. Maar het was een vlag die wapperde in een achterafstraatje dat nauwelijks aanloop kende. Met iets meer dan honderd abonnees werd de laatste jaargang volgemaakt. Toen vond Raymakers het welletjes.
De mannen van Schokkend Nieuws, die voor een deel aan Horrorscoop hadden bijgedragen, zagen het niet alleen als hun opdracht om de ‘fantastische’ fakkel journalistiek brandende te houden, er moesten ook meer zieltjes gewonnen worden. Om het potentiële lezers- en koperspubliek lekker te maken werd het eerste nummer gratis verspreid. ‘Horrorfans aller provinciën, help ons van dit proefbalonnetje (sic) een volwaardig luchtschip te maken’, aldus de pathetische slotzin van het eerste redactioneel. Was getekend Jan Doense, Bart Oosterhoorn en Phil van Tongeren. Voor het logo-ontwerp tekende Peter Pontiac, inderdaad, dezelfde die het omslag van dit honderdste nummer voor zijn rekening nam (en dat van #50 in 2001).
Grafisch ontwerper Oosterhoorn, die zich al eens gemanifesteerd had met het vlugschrift Gorehound, verzorgde de vormgeving. Het A5-formaat én de nieuwsbriefformule waren geïnspireerd op het inmiddels vergeten Amerikaanse fanzine Scarephernalia. Zou dat formaat tien jaar standhouden, aan de bladformule werd al snel getornd. Meer essayistisch werk en interviews deden hun intrede. Vanaf nummer vier trad Bart van der Put (tegenwoordig filmrecensent van Het Parool) toe tot de redactie, de eerste van vele mutaties die de ploeg in de loop van meer dan twintig jaar zou ondergaan.
PLASSEKS
Bladerend door 21 jaargangen Schokkend Nieuws valt een besmuikte grijns soms moeilijk te onderdrukken. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een reportage van Mike Lebbing – zelf hoofdredacteur van het voornamelijk aan Europese cultcinema gewijde Camera Obscura (1992-2000) – over zijn medewerking aan een Duitse plasseksfilm. Over zijn hand- en spandiensten als assistent-cameraman schreef Lebbing in SN #39 (1999): ‘Hierbij dient veelvuldig te worden ingezoomd op het nat wordende ondergoed en de snel groeiende plas tussen de benen van de actrice in kwestie. Daarna gaat het slipje uit en wordt er nog enige tijd aan geacteerde masturbatie gedaan.’ Lebbings carrière als cameraman was kortstondig. Met (soft)porno wordt alleen nog sporadisch geflirt in Bert Haagsmans retrorubriek Vampyr (voorheen: Crypte der Curiosa).
Soms staat of valt een genreverschijnsel zozeer met de recensent, dat deze het bij zijn vertrek verweesd achterlaat. Vanaf SN #1 (verkoopprijs fl 3,50) boog veteraan Erique J. Rebel zich over het filmsegment dat toen nog straight-to-video werd genoemd. De onderkant van de markt dus, waar officieuze sequels en clandestiene rip-offs de dienst uitmaken en afgewaarderde acteurs (Jeff Fahey!) hun kostje moeizaam bij elkaar schooien. Rebel, die begin jaren zestig nog met kabels had gesleept op de filmsets van Hammer, deed zijn werk met een toewijding en een bloemrijk taalgebruik, die een betere zaak waard waren. ‘Een film als SOUL SURVIVORS is te vergelijken met een collectezak die aanmoedigend (en in het onderhavige geval aanmatigend) onder de neus van de toeschouwer wordt geschud, met het dwingende verzoek er een op de situatie van toepassing zijnde explicatie in te dumpen (SN #58, 2003).’
Rebel heeft de gelederen van SN inmiddels verlaten, evenals Oliver Kerkdijk, die zijn voorliefde voor poëtische Europese fantastiek in ongeëvenaard zwierig proza wist vorm te geven (en dat in de VPRO Gids nog steeds doet). Venijnig ironisch waren dan weer de veelal polemische stukken van Bart van der Put, tenzij het over Barts idool Mario Bava ging.
De ene generatie schrijvers gaat, de andere komt, en ieder neemt zijn eigen stijl en toon mee. Het ontboezemen van persoonlijke voorkeuren en eigenaardigheden wordt van harte toegejuicht, mits het leesbaar en informatief proza oplevert. Want het moet wel ergens over gaan. Ongebreideld enthousiasme helpt ook. Ik noemde al Van der Put en zijn Bavafilie, maar Roel Haanen – hoofdredacteur tussen 2000 en 2006 – kon er ook wat van. Hoe anders te verklaren dat Haanen zich in SN #67 (2005) ongestraft kon laten leeglopen op de Italiaanse westernkomieken Terence Hill en Bud Spencer? Haanen is samen met Eric van der Woude ook verantwoordelijk voor SN’s succesrubriek Video Basta!, waarin de ‘gouden’ jaren van het Nederlandse videowezen worden doorvorst op verbijsterende staaltjes van filmische maar ook marketingtechnische incompetentie. Sommige afwijkingen zijn ongeneeslijk.
SN eert zijn klassiekers, goed én slecht, maar zit de laatste jaren, en zeker sinds het aantreden van Barend de Voogd als hoofdredacteur, dichter op de actualiteit dan vroeger. Met achtergrondverhalen die een zinnige aanvulling vormen, niet alleen op de eigen recensies, maar ook op filmkritiek in andere media. Zelfs als het om een wereldwijd uitgekauwd fenomeen als de nieuwe BATMAN of LORD OF THE RINGS gaat, weten wij het nog altijd beter.
Volgende week: Passievrucht deel 2. Dit verhaal is ook te lezen in Schokkend Nieuws #100
