IMAGINE 2015 | Morgen, woensdag om 11.15 uur, vertoont het Imagine Film Festival de psychologische thriller WASTE LAND. De derde speelfilm van de Belgische regisseur Pieter van Hees is het sluitstuk van zijn trilogie Anatomie van Liefde en Pijn. Schokkend Nieuws sprak met hem.
Van Hees’ trilogie Anatomie van Liefde en Pijn begon in 2008 met de horrorfilm LINKEROVER en de tragikomedie DIRTY MIND in 2009. De films zijn alleen thematisch met elkaar verbonden. Ze gaan over moeizame relaties en in iedere film staat een ander deel van onze anatomie centraal, respectievelijk het lichaam, het hoofd en de ziel. WASTE LAND begint als een rechttoe-rechtaan detective. Rechercheur Leo Woeste (Jérémie Renier) is belast met het onderzoek naar de moord op een Congolese man die Afrikaanse afgodsbeelden het land in smokkelde en verhandelde op de zwarte markt. Nadat hij heeft gehoord dat zijn vriendin (Natali Broods) zwanger is, begint hij zich langzaam maar zeker te verliezen in het bizarre moordonderzoek en verliest de grip op de realiteit.
“Ik was tegelijk begonnen aan de scenario’s voor LINKEROEVER en DIRTY MIND en ontdekte al snel overkoepelende thema’s,” vertelt Van Hees. “Op een gegeven moment dacht ik: oké, dit gaat een trilogie worden. Maar dan moet je uiteraard ook een derde deel maken en dat is dus WASTE LAND geworden. Er zit ook een evolutie in de trilogie. In LINKEROEVER gaat het om een heel jong koppel en iemand die voor het eerst echt verliefd wordt. In DIRTY MIND zijn ze al wat meer ervaren. Van het stel in WASTE LAND wilde ik het meest volwassen koppel maken. Die zijn al wat langer bij elkaar en hebben kinderen.”
Hoewel ze een trilogie vormen, valt ieder deel binnen een totaal ander genre. LINKEROEVER is een echte horrorfilm, DIRTY MIND een tragische komedie en WASTE LAND een psychologische thriller. Hoe kwam die keuze tot stand?
“Mijn uitgangspunt was iedere keer de situatie van de hoofdpersoon. Als je in het hoofd kruipt van een jong meisje met obsessies, wordt het algauw een horrorfilm. In DIRTY MIND heeft de hoofdpersoon een frontaal syndroom en de bestaande zaken waren zo hilarisch dat het wel een komedie moest worden. Een psychologische thriller paste weer heel goed bij geleidelijke aftakeling die ik in WASTE LAND wilde laten zien.”
De titel, WASTE LAND, is dat een verwijzing naar het gedicht van T.S. Elliot?
“Ja! Dat is één van mijn favoriete gedichten en heeft me veel ideeën gegeven voor de film. WASTE LAND was aanvankelijk een werktitel, maar bleek uiteindelijk de lading van de film het beste te dekken. Het Brussel dat je in de film ziet is bijvoorbeeld ook een soort waste land.”
De film speelt zich gedeeltelijke af in de Congolese gemeenschap in Brussel. Gezien het koloniale verleden van België in Congo is dat best een gewaagde keuze. Wilde je ook een statement maken hierover?
“Jazeker. Het is een heel subjectief portret van één man, maar ik heb wel geprobeerd om hem ook model te laten staan voor de ouderwetse blanke man in het huidige Europa. Heel ambitieus, ik weet het. In België wordt nauwelijks gesproken over Congo. In tegenstelling tot andere landen waar wel films over het koloniale verleden verschenen, is er in België nog geen enkele film over Congo gemaakt en is er ook nauwelijks literatuur over. Gevolg is dat de Congolese gemeenschap hier geen gezicht heeft, onzichtbaar is.”
In LINKEROEVER zijn de bovennatuurlijke elementen vrij expliciet. Ook in WASTE LAND zit zwarte magie, maar op een veel subtielere manier. Eigenlijk weet je als kijker nooit helemaal zeker wat echt is en wat niet.
“Ik wilde geen voodoofilm maken. Voor Leo zijn die rituelen angstaanjagend en is de magie heel echt. Wat ik vooral boeiend vind, is de spiritualiteit. Van blank België gaat nog maar drie procent naar de kerk. We zijn snel geseculariseerd, maar worden nu geconfronteerd met andere culturen die wel heel veel steun uit hun geloof of rituelen halen. Je merkt dat mensen daardoor beïnvloed worden en toch op zoek gaan naar een soort vervanging, zoals New Age. Wat ik ook heel boeiend vind, is dat veel Congolese mensen er heel goed in slagen hun oude rituelen en spiritualiteit te combineren met het moderne leven.”
Het politiewerk en de manier waarop de rechercheurs met elkaar omgaan komt heel realistisch over. Ken je mensen bij de politie?
“Ja, ik heb een tijdje met rechercheurs van moordzaken meegelopen en kwam erachter dat hun werk en hun leven heel intens is. Een goed voorbeeld daarvan is de eerste scène, waarin ze een moord reconstrueren op de locatie waar deze is gepleegd. Ik heb dat zelf precies zo meegemaakt. Het was een klein appartementje en daar was sinds de moord niets meer veranderd. Het bloed lag er nog en het stonk heel erg. Toen we binnenkwamen vroeg de commissaris of ik het raam wilde sluiten, zodat de dader niet naar buiten kon springen. We moesten wachten op de onderzoeksrechter. Dan zit je daar dus een tijdje met de dader in die kleine ruimte en je voelt dat hij alles aan het herbeleven is. Heel akelig. Ik heb dit één keer meegemaakt, maar voor de rechercheurs is het dagelijkse kost.”
De geestelijke aftakeling komt ook heel realistisch over, alsof het, net als die eerste scène, gebaseerd op een echte zaak. Heb je hier apart onderzoek naar gedaan?
“Ik heb vrienden die schizofreen zijn geworden en waanideeën hebben. Wat ik daardoor vooral ben gaan beseffen is hoe klein de kloof is tussen waan en realiteit. Voor hen zijn die wanen heel echt en ze praten daar ook heel normaal over, net als wij nu. Maar dat het zo realistisch oogt, is zeker ook de verdienste van Jeremy, de muziek en de montage. Na de première in Brussel vroeg een psychiater of ik de aftakeling van Leo had gebaseerd op een bestaande case. Het mooiste compliment kreeg ik van een vrouw na de vertoning op het festival in Toronto. ‘I want to thank you because you’ve shown people exactly what it’s like to wander off in the dark. People who have been there will recognize this, and people who haven’t been there will understand what’it’s like.'”
WASTE LAND is nog te zien op woensdag 15 april om 11:10 in Eye 4.
