IMAGINE 2015 | Gisteravond is het Imagine Film Festival van start gegaan. Zaal 1 van EYE zat nokvol gasten die luisterden naar het welkomstwoord… door robot Storm. En ze keken naar de oogstrelende AI-film EX MACHINA. Schokkend Nieuws’ Ruben van Eijl schoof enige tijd geleden al aan bij de robotics consultants van de film, Murray Shanahan en Adam Rutherford.
Zelfs de meest gevierde schrijver van Groot-Brittannië heeft weleens hulp nodig. Alex Garland, auteur van The Beach en scenarioschrijver van 28 DAYS LATER…, SUNSHINE en DREDD, stond in EX MACHINA voor de uitdaging de netelige kwesties rond kunstmatige intelligentie zo natuurgetrouw mogelijk te portretteren. Murray Shanahan, professor of Cognitive Robotic aan de Imperial College in Londen, en geneticus en voormalig editor van Nature, Adam Rutherford, stonden hem bij.
Rutherford: ‘Alex had mijn boek over het bewustzijn en het brein gelezen (Creation: The Origin of Life – RvE) en dat had blijkbaar invloed gehad op het script. Hij mailde me met de vraag of we eens konden afspreken. Alex wilde vooral dat de details en de filosofie rond kunstmatige intelligentie allemaal begrijpelijk en kloppend zouden zijn. Ik was overigens erg onder de indruk van het script. Ik had slechts summiere correcties.’
Shanahan: ‘Ik kwam later aan boord. Alex wilde zeker weten dat dit teksten waren die wetenschappers zouden bezigen. De toon was belangrijk. Het moesten plausibele conversaties worden, niet van die belachelijke uitspraken als in de film 2012.’
Ava lijkt nog ver van de werkelijkheid verwijderd. Hoe ver zijn we nu met kunstmatige intelligentie?
Rutherford: ‘We zitten in een overgangsperiode als het om kunstmatige intelligentie gaat. Het is een technologie die de komende jaren steeds belangrijker zal worden, maar we zijn nog niet zo ver dat we menselijke artificiële intelligentie kunnen creëren. Dat zal de komende tien jaar nog niet gebeuren. Wel zien we al zelfrijdende auto’s en SIRI (een personal assistant-applicatie van Apple – RvE), maar dus nog niet Human Level Artificial Intelligence. Binnen de levensfase van onze kinderen en hun kinderen – dus binnen de komende honderd jaar – zie ik dat wel gebeuren.’
Shanahan: ‘SIRI op je iPhone doet het prima, maar dat is nog heel ver verwijderd van Ava. Qua robotbouw kunnen we dat level wél bereiken. Het is niet langer wachten op een conceptuele doorbraak, maar een kwestie van het verbeteren van de machines en het verfijnen van de structuur. Maar echt bewustzijn? Nog lang niet.’
Sinds METROPOLIS lijkt de filmwereld gefascineerd door kunstmatige intelligentie.
Rutherford: ‘Dat is eigenlijk helemaal niet zo. Dat weet ik, want ik ben een complete datafreak en ik documenteer alle films over robots en kunstmatige intelligentie sinds de geboorte van cinema. Ik heb dus alles op een rijtje en ik kan je vertellen dat het zeer traag op gang is gekomen. Er verschenen een paar films vóór METROPOLIS in 1927, en dan is er een enorm gat, tot aan de periode na de oorlog. Vervolgens verschijnt er één per jaar. Pas na de jaren negentig komt de vaart erin. De combinatie van AI en robots zie je pas in de laatste vijftien jaar opduiken. De meeste robots in films zijn slaven. R2d2 en C3PO of Huey en Dewey uit SILENT RUNNING en HAL uit 2001: A SPACE ODYSSEY zijn er gewoonweg om ons te dienen. Iets anders dragen ze niet bij.’
Als robots bewustzijn krijgen, hoe zouden we ze dan moeten behandelen?
Shanahan: ‘Als we in staat zijn zoiets te maken, vind ik dat ze ook de rechten van een mens moeten hebben. Zo werd de Turingtest ook uitgelegd: als een computer zich gedraagt als een mens, is hij net zo intelligent als een mens, maar heeft dan nog geen geweten. Hij kan wel reageren op dingen, maar niet lijden.’
Kunnen machines zich ook tegen ons keren, zoals vaak in films gebeurt?
Shanahan: ‘Dat lijkt een beetje op de discussie die destijds rond atoomwapens losbarstte. Het kan in verkeerde handen vallen. Als we het hebben over de ontwikkeling die binnen honderd jaar gaat plaatsvinden, is het goed dat er over veiligheid gesproken wordt. Mensen zijn daar ook al mee bezig. Ik ben optimistisch.’
Maar machines kunnen dus de macht of controle overnemen, zoals in THE MATRIX?
Shanahan: ‘Die mogelijkheid is er. Maar vergis je niet: wetenschappers als Stephen Hawking, die onlangs waarschuwde voor de macht van experts, doen alsof het al heel snel gaat plaatsvinden. Dit zijn echt discussies op de hele lange termijn. We hoeven nog lang niet onze deuren te barricaderen.’
Rutherford: ‘Maar als er iets gecreëerd wordt dat autonoom kan functioneren en dus ook een geweten heeft, dan zal dat ook de rechten van een volledig bewust persoon willen hebben. Dan zullen we moeten coëxisteren. Of het loopt anders en er komt intolerantie’
Is het wetenschappelijk gewenst dat machines een bewustzijn ontwikkelen?
Shanahan: ‘Daar heeft de wetenschap niets over te zeggen. Het is een vraag voor de politiek. De maatschappij moet bepalen of het gewenst is.’
Rutherford: ‘Alex legde ons een vraag voor, die ik nu bij jou neerleg. Wij creëren constant dingen met een brein. Dat heet voortplanting en we doen het al eeuwen. Is het zoveel anders als we iets creëren wat geen biologische basis heeft?’
EX MACHINA draait vanaf 30 april in de Nederlandse bioscopen en vanaf 27 mei in België. Gepubliceerd in Schokkend Nieuws #113 , april/mei 2015. Copyright Ruben van Eijl. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Foto Imagine openingsavond: Wieland van Dijk.
